Tweety
Moderatör
Tanımı
Orta boyutlu olan ve dikkuyruklu ördekler (Oxyura) cinsine mensup olan türün, en çok göze çarpan özelliği sürekli dikili duran kuyruğudur. Türün erişkin ve erişkin altı bireylerinde görülen bu özellik, türün dinlenme halinde ve hatta sadece siluet görünen durumlarda bile diğer ördeklerden ve su kuşlarından kolayca ayrılmasını sağlar. Kuyruğun tutulduğu açı zamana ve davranışa göre farklılık gösterse de kuyruk sürekli gövdeden ayrıdır ve çok belirgindir. Buna ek olarak, civcivler ve genç bireyler hariç, tüm bireylerde netçe görülen gaga dibi kısmındaki şişkinlik çok farklı bir siluet yaratır ve yine ülkemizdeki ördek arasında benzersizdir.
Türün dişileri ve erkekleri erişkinken birbirlerinden çok farklı görünürler. Erişkin erkeklerin canlı ve açık mavi renkte gagaları, beyaz başları ve hafif siyah taçları vardır. Göz alıcı mavi gagaları, türü yine ülkemizde görülen diğer ördeklerden ve su kuşlarından ayıran bir özelliktir (istisna için "Ayırıcı Tanı" kısmına bakınız). Erişkin dişilerin ise gagaları ve başlarının üst tarafı koyu kahverengidir ve başlarının yan taraflarında beyaz fona karşı kahverengi çizgiler geçer. Türün gençleri ve erişkin altı formları erişkin dişilere benzerler. Genç bireylerin yetişkin bireylerden ayrımı yapılırken, boyut, gaganın dip kısmının çok şişkin olmaması, kuyruğun çok güdük olması ve "dik" olmaması, daha soluk renkler ve tüylerinin uç kısımlarındaki renk açılması kullanılabilir. Erişkin altı ve birinci kış bireyler ise erişkin dişilere benzerler fakat daha soluk renkleri, suratlarının yan taraflarındaki beyaz ve kahverengi çizgilerin daha net ayrılması onları erişkinlerden ayırır. Erişkin altı/birinci kış bireylerde cinsiyet ayrımı yapılırken de suratın yanındaki beyaz bandın genişliği kullanılabilir: beyaz bant, erkeklerde daha geniştir. Ayrıca, erkeklerin sırt kısımlarının dişilere göre biraz daha kestane kırmızısı olması da cinsiyet ayrımında kullanılabilir.
Erişkin bireylerin üreme ve üreme dışı formları az da olsa farklıdır. Erkeklerin gagalarının parlak mavi renkleri, üreme dışı zamanlarda yerini daha soluk mavi-gri ve hatta uzak mesafeden sadece gri görünebilecek kadar soluk renklere bırakır ve başlarının taç kısmındaki siyahlık miktarı artar. Dişilerin ise başları ve başlarının yanları, üreme dışı dönemde daha az kahverengidir, genel olarak renkleri daha soluktur.
Habitatı
Dikkuyrukların yaşam döngülerinin farklı evrelerinde farklı yaşam alanı gereksinimleri vardır.
1) Üreme Döneminde: Sığlık açık su kısımları bulunan ve saklanma ve yuva yapmak için uygun ortam sağlayan suüstü bitkilerinin sıkça ama boşluklarla bulunduğu, sığ ve mezotrofikten hipertrofiğe kadar olan trofik yelpazedeki tatlı suları tercih ederler. Temel besin kaynaklarını oluşturan tatarcık (İngilizce: chironomid) adlı omurgasızların larvalarının sıkça bulunduğu sulak alanlar tercihleridir. Birçok farklı fiziksel özelliğe sahip, büyük bir sulak alanı mesken edinseler bile, sulak alanın bu özelliklere sahip olan kısımlarında bulunurlar. Nadiren de olsa, benzer özelliklere sahip acı ve tuzlu sularda da üredikleri kaydedilmiştir fakat İspanya'da yapılan bir çalışmada, türün tuzluluk açısından herhangi belirgin bir tercihinin bulunmadığı görülmüştür. Yaşam alanı tercihleriyle ilgili yapılan çalışmalarda ayrıca, kışı şeritleri fazlasıyla girintili çıkıntılı olan sulak alanları tercih ettikleri tespit edilmiştir.
2) Kış Döneminde: Dikkuyruklar, kışları, üreme döneminde tercih ettikleri yerlere göre daha derin, daha büyük ve daha acı/tuzlu alanları tercih ederler. Tercih edilen alanlar arasında göllerin dışında ayrıca lagünler ve denizlerin sığlık ve kıyıya yakın kısımları da vardır. Ayrıca kışın büyük sürüler yapmaya meyillidirler.
3) Göç Dönemlerinde: Tür, göç dönemimde çok geniş yelpazede sulak alanları kullanırken görülebilir. Bunların arasında yavaş akan akarsular bile vardır. Not: Ülkemizdeki çoğu popülasyonu yerlidir veya kısa/orta mesafe göç yapar. Fakat ülke dışından gelen göçebe bazı popülasyonların ülkemizden geçtiği bilinmektedir.
4) Tüy Değişimi döneminde: Türün tüy değiştirme zamanlarında yaşam alanı tercihlerine dair çok ayrıntılı bilgi bulunmasa da, kışın tercih ettiklerine benzer alanların tercih edildiği düşünülmektedir. Ülkemizin İç Anadolu Bölgesi'nde yapılan çalışmalarda, türün üreme alanlarına yakın, büyük ve görece daha derin yerlerde tüy değişimi yaptığı gözlenmiştir.
Yayılışı
Yayılışı bilgisi bulunamadı
Beslenme
Dikkuyruklar omnivor (hepçil) canlılardır. Dalarak beslenirler. Diğer birçok ördek gibi kışları daha çok bitkisel ağırlıklı beslenirler. Tükettikleri bitkisel besinler arasında sucul bitkilerin yeşil kısımları ve tohumları yer alır. Üreme döneminde ise, hem yetişkinler hem de genç bireyler daha yüksek enerjili ve daha yüksek proteinli olan hayvansal besinlere yönelirler. Dikkuyrukların tükettiği hayvansal besinler tatarcık (İngilizce: chironomid) larvaları, yumuşakçalar ve bazı kabuklulardır. Bunlar arasında tatarcık larvaları en çok tüketilendir. Türkiye'de birçok göle ve gölete atılan sazanlar, tatarcık larvalarını tüketip dikkuyruklarla rekabet ettikleri için onlara karşı ciddi bir tehlike teşkil etmektedirler.
Kaynaklar:
Biyolojisi
Kış sonunda (mart) üremeye başlarlar.
Dişiler yuvayı suyun üstüne ve sazlıkların köklerini kullanarak yaparlar bazen de eski sakarmeke yuvalarını kullanırlar.
Kuluçka dönemi Nisan ve Eylül arasındadır.
Yalnızca dişiler kuluçkaya yatarlar ve birkaç hafta yumurtadan çıkan yavrulara bakarlar.
Göçü
Ispanya, Cezayir ve Tunus populasyonları yerleşik populasyonlardır ve göç etmezler.
Asya ve Türkiyede bulunan populasyonlar kışın güneye göçerler, üreme dönemlerini kuzeyde geçirirler.
Popülasyonu
Genel olarak dört populasyon bulunur.
1- Orta Asya da bulunan göçmen populasyon. Bu populasyon Kazakistanın kuzeyinde ve Rusyanın güneyinde ürer ve Doğu Avrupa da kışı geçirir.
2- Asyanın doğusunda bulunan küçük bir göçmen grup. Bu populasyon kışı Pakistanda geçirir ve Rusyanın güneyi ve Moğolistanda ürerler ve yavrularını büyütürler.
3- Batı Avrupa da yerleşik olan populasyon. Bu populasyon bütün yılı Ispanyada geçirir.
4- Tunus ve Cezayir de bulunan yerleşik populasyon.
Davranışları
Dikkuyruk kendine güveni olan ve aynı habitat da yaşayan diğer su kuşlarına oranla daha az korkak olan bir türdür.
Tehlikeden kaçmak için dalışa geçerler.
Ureme sezonları dışında topluluklar halinde yaşamayı severler.
Kışın bir araya gelirler ve küçük sürüler halinde göç ederler.
Üreme döneminde erkekler arasındaki üstünlük mücadelesi sıkça görülen bu türde,
sürü halinde dolaşırken, dişilere fazla yaklaşan erkekler, baskın erkek tarafından kovalanır.
Orta boyutlu olan ve dikkuyruklu ördekler (Oxyura) cinsine mensup olan türün, en çok göze çarpan özelliği sürekli dikili duran kuyruğudur. Türün erişkin ve erişkin altı bireylerinde görülen bu özellik, türün dinlenme halinde ve hatta sadece siluet görünen durumlarda bile diğer ördeklerden ve su kuşlarından kolayca ayrılmasını sağlar. Kuyruğun tutulduğu açı zamana ve davranışa göre farklılık gösterse de kuyruk sürekli gövdeden ayrıdır ve çok belirgindir. Buna ek olarak, civcivler ve genç bireyler hariç, tüm bireylerde netçe görülen gaga dibi kısmındaki şişkinlik çok farklı bir siluet yaratır ve yine ülkemizdeki ördek arasında benzersizdir.
Türün dişileri ve erkekleri erişkinken birbirlerinden çok farklı görünürler. Erişkin erkeklerin canlı ve açık mavi renkte gagaları, beyaz başları ve hafif siyah taçları vardır. Göz alıcı mavi gagaları, türü yine ülkemizde görülen diğer ördeklerden ve su kuşlarından ayıran bir özelliktir (istisna için "Ayırıcı Tanı" kısmına bakınız). Erişkin dişilerin ise gagaları ve başlarının üst tarafı koyu kahverengidir ve başlarının yan taraflarında beyaz fona karşı kahverengi çizgiler geçer. Türün gençleri ve erişkin altı formları erişkin dişilere benzerler. Genç bireylerin yetişkin bireylerden ayrımı yapılırken, boyut, gaganın dip kısmının çok şişkin olmaması, kuyruğun çok güdük olması ve "dik" olmaması, daha soluk renkler ve tüylerinin uç kısımlarındaki renk açılması kullanılabilir. Erişkin altı ve birinci kış bireyler ise erişkin dişilere benzerler fakat daha soluk renkleri, suratlarının yan taraflarındaki beyaz ve kahverengi çizgilerin daha net ayrılması onları erişkinlerden ayırır. Erişkin altı/birinci kış bireylerde cinsiyet ayrımı yapılırken de suratın yanındaki beyaz bandın genişliği kullanılabilir: beyaz bant, erkeklerde daha geniştir. Ayrıca, erkeklerin sırt kısımlarının dişilere göre biraz daha kestane kırmızısı olması da cinsiyet ayrımında kullanılabilir.
Erişkin bireylerin üreme ve üreme dışı formları az da olsa farklıdır. Erkeklerin gagalarının parlak mavi renkleri, üreme dışı zamanlarda yerini daha soluk mavi-gri ve hatta uzak mesafeden sadece gri görünebilecek kadar soluk renklere bırakır ve başlarının taç kısmındaki siyahlık miktarı artar. Dişilerin ise başları ve başlarının yanları, üreme dışı dönemde daha az kahverengidir, genel olarak renkleri daha soluktur.
Habitatı
Dikkuyrukların yaşam döngülerinin farklı evrelerinde farklı yaşam alanı gereksinimleri vardır.
1) Üreme Döneminde: Sığlık açık su kısımları bulunan ve saklanma ve yuva yapmak için uygun ortam sağlayan suüstü bitkilerinin sıkça ama boşluklarla bulunduğu, sığ ve mezotrofikten hipertrofiğe kadar olan trofik yelpazedeki tatlı suları tercih ederler. Temel besin kaynaklarını oluşturan tatarcık (İngilizce: chironomid) adlı omurgasızların larvalarının sıkça bulunduğu sulak alanlar tercihleridir. Birçok farklı fiziksel özelliğe sahip, büyük bir sulak alanı mesken edinseler bile, sulak alanın bu özelliklere sahip olan kısımlarında bulunurlar. Nadiren de olsa, benzer özelliklere sahip acı ve tuzlu sularda da üredikleri kaydedilmiştir fakat İspanya'da yapılan bir çalışmada, türün tuzluluk açısından herhangi belirgin bir tercihinin bulunmadığı görülmüştür. Yaşam alanı tercihleriyle ilgili yapılan çalışmalarda ayrıca, kışı şeritleri fazlasıyla girintili çıkıntılı olan sulak alanları tercih ettikleri tespit edilmiştir.
2) Kış Döneminde: Dikkuyruklar, kışları, üreme döneminde tercih ettikleri yerlere göre daha derin, daha büyük ve daha acı/tuzlu alanları tercih ederler. Tercih edilen alanlar arasında göllerin dışında ayrıca lagünler ve denizlerin sığlık ve kıyıya yakın kısımları da vardır. Ayrıca kışın büyük sürüler yapmaya meyillidirler.
3) Göç Dönemlerinde: Tür, göç dönemimde çok geniş yelpazede sulak alanları kullanırken görülebilir. Bunların arasında yavaş akan akarsular bile vardır. Not: Ülkemizdeki çoğu popülasyonu yerlidir veya kısa/orta mesafe göç yapar. Fakat ülke dışından gelen göçebe bazı popülasyonların ülkemizden geçtiği bilinmektedir.
4) Tüy Değişimi döneminde: Türün tüy değiştirme zamanlarında yaşam alanı tercihlerine dair çok ayrıntılı bilgi bulunmasa da, kışın tercih ettiklerine benzer alanların tercih edildiği düşünülmektedir. Ülkemizin İç Anadolu Bölgesi'nde yapılan çalışmalarda, türün üreme alanlarına yakın, büyük ve görece daha derin yerlerde tüy değişimi yaptığı gözlenmiştir.
Yayılışı
Yayılışı bilgisi bulunamadı
Beslenme
Dikkuyruklar omnivor (hepçil) canlılardır. Dalarak beslenirler. Diğer birçok ördek gibi kışları daha çok bitkisel ağırlıklı beslenirler. Tükettikleri bitkisel besinler arasında sucul bitkilerin yeşil kısımları ve tohumları yer alır. Üreme döneminde ise, hem yetişkinler hem de genç bireyler daha yüksek enerjili ve daha yüksek proteinli olan hayvansal besinlere yönelirler. Dikkuyrukların tükettiği hayvansal besinler tatarcık (İngilizce: chironomid) larvaları, yumuşakçalar ve bazı kabuklulardır. Bunlar arasında tatarcık larvaları en çok tüketilendir. Türkiye'de birçok göle ve gölete atılan sazanlar, tatarcık larvalarını tüketip dikkuyruklarla rekabet ettikleri için onlara karşı ciddi bir tehlike teşkil etmektedirler.
Kaynaklar:
Biyolojisi
Kış sonunda (mart) üremeye başlarlar.
Dişiler yuvayı suyun üstüne ve sazlıkların köklerini kullanarak yaparlar bazen de eski sakarmeke yuvalarını kullanırlar.
Kuluçka dönemi Nisan ve Eylül arasındadır.
Yalnızca dişiler kuluçkaya yatarlar ve birkaç hafta yumurtadan çıkan yavrulara bakarlar.
Göçü
Ispanya, Cezayir ve Tunus populasyonları yerleşik populasyonlardır ve göç etmezler.
Asya ve Türkiyede bulunan populasyonlar kışın güneye göçerler, üreme dönemlerini kuzeyde geçirirler.
Popülasyonu
Genel olarak dört populasyon bulunur.
1- Orta Asya da bulunan göçmen populasyon. Bu populasyon Kazakistanın kuzeyinde ve Rusyanın güneyinde ürer ve Doğu Avrupa da kışı geçirir.
2- Asyanın doğusunda bulunan küçük bir göçmen grup. Bu populasyon kışı Pakistanda geçirir ve Rusyanın güneyi ve Moğolistanda ürerler ve yavrularını büyütürler.
3- Batı Avrupa da yerleşik olan populasyon. Bu populasyon bütün yılı Ispanyada geçirir.
4- Tunus ve Cezayir de bulunan yerleşik populasyon.
Davranışları
Dikkuyruk kendine güveni olan ve aynı habitat da yaşayan diğer su kuşlarına oranla daha az korkak olan bir türdür.
Tehlikeden kaçmak için dalışa geçerler.
Ureme sezonları dışında topluluklar halinde yaşamayı severler.
Kışın bir araya gelirler ve küçük sürüler halinde göç ederler.
Üreme döneminde erkekler arasındaki üstünlük mücadelesi sıkça görülen bu türde,
sürü halinde dolaşırken, dişilere fazla yaklaşan erkekler, baskın erkek tarafından kovalanır.
