tanlmslz
Üye
- Katılım
- 4 May 2011
- Mesajlar
- 171
- Tepkime puanı
- 1
- Yaş
- 43
- Ad Soyad
- Gökşen açıkkol
- Meslek
- Kamu çalışanı
- Şehir
- Antalya
- İlgi Alanı
- Kediler
Selamlar .
Güvercinlerde ve tüm kanatlı ailesinde görülen önemli bazı hastalıklardan Bahsedeceğim.
AVİAN ENSEFALOMİYELİTİS
Avian ensefalomiyelitis (epidemik tremor) başta civciv ve gençler (6-25 günlük) olmak üzere erginlerde, bacak ve kanatlarda felçler, baş, boyun ve vücutta titremeler, inkoordinasyon, erginlerde yumurta veriminde azalmalarıyla karakterize olan bulaşıcı viral bir hastalıktır.
Etken;
Picarnoviridae grubuna ait RNA virüsüdür.
Bulaşma;
Yem ve suyun dışkı ile kontaminasyonu, enfeksiyon gözlenen hayvanlarla direk temas ve yumurta yoluyla infekte anaçlardan civcivlere bulaşma.
Klinik belirtiler;
Belirtiler bakışlarda boşluk ile başlar sonrasında gelişen koordinasyonsuzluk, geriye doğru ayaklar üzerine çökme, baş ve boyun bölgesinde tremor ve en sonunda paraliz hali ve yüzükoyun yere yatma gözlenir.
Yem ve su alımında düşüş ile beraber hayvanlarda kilo kaybına uğrar; yetişkin hayvanlarda yumurta üretiminde geçici düşüş olabilir, damızlık sürülerde civciv çıkartma oranında azalma fark edilir.
Sağaltım;
Enfekte hayvanlar kümesden uzaklaştırılmalı, öldürülmeli ve yakılmalıdır.
Koruma;
Aşı uygulamaları.
E. COLİ ENFEKSİYONLARI
Tavuklarda E.Coli kaynaklı primer veya sekonder enfeksiyonlara çok sık rastlanmaktadır, tavuklar dışında, hindi, kaz, ördek ve diğer kanatlılarda da çeşitli bozukluklara neden olurlar.
Etken;
Avian patogen E. Coli (APEC); Gram negatif, sporsuz, genellikle hareketli, fakültatif, anaerobik bir bakteridir.
McConkey agarda laktozu fermante eder.
Bulaşma;
Genelde horizontal bulaşma görülür, vertikal bulaşma çok seyrektir.
Yumurta kontaminasyonu (kloakada, yumurta folluklarında, kirli altlıklardan, salphingitis sebebiyle)
Direk temas ile konteminasyon
Dışkıyla bulaşık yem ve sular
Solunum; kontamine hava kesesi
Klinik Belirtiler;
•Kolibasilloz; Genelde bakteriyer veya viral bir enfeksiyon varlığında sekonder enfeksiyona stres, uygunsuz yetiştirme şartlarında primer enfeksiyon oluşturur. Halsizlik, iştahsızlık, durgunluk, güç ve hırıltılı solunum.
•Koliseptisemi;Genelde civcivlerde yüksek oranda ani ölümler görülür.
Nekropsi;
Septisemi olgularında karaciğer büyümüş, yeşilimsi renktedir, bazı olgularda üzerinde çok küçük nekrotik odaklar bulunur. Dalakta büyüme ve üzerinde odaklar, miyokartta yangısal reaksiyonlar ve nekrotik odaklar bulunur. Perikarditis, peritonitis, hava kesesi yangısı, yumurtadan yeni çıkanlarda göbek yangısı (omfalitis), ergin hayvanlarda yumurta kanalı yangısı (salpingitis), eklem yangıları (artritis) ve embriyo ölümleri gözlenebilen otopsi bulgularıdır.
Laboratuvar tanı;
Bakteriyoskopi: Ölen veya öldürülen hayvanların lezyonlu bölgelerinden hazırlanan frotiler gram boyama yöntemi ile boyanır. Ancak, bakteriyoskopi ile kesin teşhis konamaz, patojenite teşhisi şarttır.
Kültür: Lezyonlu bölgelerden kanlı agara, gerekirse EMB, MacConkey, vs. katı besi yerlerine ekimler yapılarak 24 saat 37°C’de inkübasyona bırakılır. Üreyen koloniler E.coli yönünden kültürel, biyokimyasal ve morfolojik muayenelere tabi tutularak identifiye edilir.
Koruma;
1.Kirli ve pis yumurtalar, temizlenmeden ve ilaçlama yapılmadan kuluçka makinelerine konmamalıdır.
2.Kuluçka makineleri, yumurta konmadan önce dezenfekte edilmiş olmalıdır.
3.Yumurta toplama kapları, depolama ve muhafaza yerleri, yumurta ve civciv taşıma kap ve kutuları çok temiz olmalıdır.
4.Civciv büyütme yerleri ve ana makineleri aynı şekilde temiz olmalıdır.
5.Hayvanlara çok iyi bakmalı ve her türlü strese mani olunmalıdır.
6.Kümesler normal koşullarda (ısı, ışık, rutubet, koku, havalandırma, vs.) çalıştırılmalıdır.
7.Çatlak yumurtalar hiçbir zaman kuluçka makinelerine konmamalıdır.
8.Kuluçka makineleri uygun durumda çalıştırılmalıdır.
9.Hastalıkların korunma ve kontrolunda bildirilen genel prensiplere çok dikkat edilmelidir.
KANATLI ÇİÇEĞİ
Kanatlıların (tavuk, hindi, güvercin, kanarya) sakal, ibik, yüz, göz ve ağız kenarlarında, deride, tüy folliküllerinde küçük lezyonlar ve kabarcıklar(kutanöz form); ağız, dil, yutak, larinks, üst solunum yolu mukozasında küçük veya büyük membranlar (difterik form)tarzında bozukluklar oluşturan bulaşıcı viral bir hastalıktır.
Etken;
Poxviridae familyasından Avipoxvirus DNA virüsüdür. İmmunolojik yönden birbirine benzerlik gösteren 4 suşu vardır.
•Tavuk çiçek virüsü
•Hindi çiçek virüsü
•Güvercin çiçek virüsü
•Kanarya çiçek virüsü
Bulaşma;
•Deri yoluyla; batma, delme, sokucu böcekler, sinekler, uyuz etkenleri- Lezyonlardaki yara kabuklarında ve deri döküntülerinde virüs fazlaca bulunur ve etrafa yayılır.
•Solunum yolu ile; ağız ve üst solunum yolu mukozası
•Konjiktiva yolu ile; lakrimal kanallardan solunum yollarına
Klinik Belirtiler;
Kutanöz Form; hayvanların tüysüz yerlerinde (yüz, göz, ağız etrafında, sakal, ibik, tüysüz deri) küçük kızarıklıklar, kabarcıklar tarzında başlar ve kabuklu lezyonlar halinde gelişir. Gaga kenarındaki lezyonlar ağzın açılmasına mani olduğundan beslenme güçlüğü yaratır. Göz kenarındakiler de körlüklere neden olabilir.
Difterik form; beyaz opak nodüller daha çok ağız içinde, dilde, yutakta, yemek borusunda ve larinkste görülür.
Bu iki formun dışında bazı olgular da sinuslarda şişmeler halinde ortaya çıkar (rhinitis formu). Hayvanın yüzü şişer ve burundan akıntı gelir. Bir kısım hayvanda da gizli infeksiyonlara rastlanabilir.
Tedavi;
Uygun tedavi yoktur. Bununla beraber, çiçek hastalığı yavaş yayılım gösterir. Bu nedenle, salgını önlemek için aşılama yapmak mümkündür.
Koruma;
Kümeslerde oluşabilecek çiçek hastalığı salgınlarının kontrolü için biyogüvenlik önlemlerinin uygulanması ve AŞILAMA yapılması tavsiye edilir.
Kanatlı Mantar Hastalıkları
Mantar Hastalıkları
Mikotoksikozisler
Uygun depolanmamış veya muhafaza edilmemiş çeşitli gıda maddeleri üzerinde, nem ve ısı ortamında üreyen mantarların sentezledikleri mikotoksinlerin, yemleri tüketen hayvanların sindirim sistemlerinden emilerek vücuda yayılması sonucu meydana getirdikleri hastalıklara mikotoksikozis adı verilir.
Toksinler, alınma miktarlarına, hayvanın yaşına, cinsine ve diğer nedenlere bağlı olarak çok hafiften kitle halinde ölümlere varabilecek boyutlara ulaşan hastalıklar oluşturur ve büyük ekonomik kayıplara neden olurlar.
Aflatoksikozis
Aflatoksikozis’e, Aspergillus cinsine ait bazı türler (Aflavus, A.parasiticus, A.niger, A.ruber, A.osteanus vs), Penicillium türleri (P.puberulum, P.frequentas, P.variable, vs) ile bazı Rhizopus türleri tarafından sentezlenen aflatoksin neden olur.
Okratoksikozis
Hastalığa yol açan okratoksin (A) bazı Aspergillus (A.ochraceus, A.ostianus vs) ve Penicillium türleri (P.viridicatum vs) tarafından yemler üzerinde ürerlerken sentezlenirler.
Rubratoksikozis
P.rubrum, P.purpurogenum gibi mantarlar tarafından yemler üzerinde ürerlerken sentezledikleri rubratoksinin (A ve B) kanatlılardaki toksisitesi tam olarak aydınlatılamamıştır.
Fusariotoksikozis
Fusarium türleri tarafından sentezlenen Trikotesen ve Zearalenone mikotoksinleri kanatlılarda hastalık oluşturur.
Sitrinin Toksikozisi
P.citrinum ve P.viridicatum tarafından sentezlenen sitrinin yemlerle alındığında, böbreklerde bozuklukların oluştuğu saptanmıştır. Ayrıca hayvanlarda fazla susama, gelişme bozuklukları ve karaciğerde de nekrotik odakların meydana geldiği bildirilmiştir. Sitrinin bazı yemlerde aflatoksinle birlikte bulunur.
Mikotik infeksiyonlar
Mikotik infeksiyonlar (mikozisler) kanatlıların özellikle mantarların fazla ürediği ve sporlandığı gıda maddelerinin yenmesi ve sporların solunum havası ile alınması sonu meydana gelmektedir. Özellikle, Aspergillus fumigatus ve diğer türler böyle mikozislere neden olurlar.
Ayrıca, Candida albicans (moniliazis, kandidiazis) ve dermatofit mantarlardan olan Trichophyton gallinae de (favus, kellik) kanatlılarda bazı mantar infeksiyon larına yol açmaktadırlar
ASPERGİLLUS
Aspergillus türlerine (A.fumigatus, A.nidulans, A.niger) ait mantar sporlarının kanatlıların solunum yollarında üremesi ile oluşan bir hastalıktır.
Klinik belirtiler,
Genç kanatlılarda nefes alıp verme güçlüğü görülür. Beslenme dengesi bozulur. Fungal toksinler bazen konvülsiyon ve paralize neden olurlar. Genç kanatlılarda ölüm oranı % 5-20 oranındadır ancak %50’ye kadar yükselebilir.
Erişkinlerde solunum distresi, yem alımının azalması, ibik ve sakallarda siyanoz bazı hayvanlarda sinir sisteminde oluşan bozukluklara bağlı boyun bölgesinde bükülmeler görülebilir.
Enfekte kanatlılar için tedavi yoktur; yayılma, ventilasyon koşullarının iyileştirilmesi, enfeksiyon kaynağının eliminasyonu ve yeme antifungallerin eklenmesi gerekir.
Kuluçka alanının temiz tutulması ve dezenfeksiyonu koruma için önemlidir.
Moniliazis
kanatlılarda, Candida albicans’dan ileri gelen ve sindirim sisteminde bozukluklarla beliren bir mantar hastalığıdır.
Kellik
Trichophyton gallinae’den ileri gelen sakal, ibik, baş ve göz etrafında oluşan kepekli, kabarık lezyonlarla karakterize olan bir mantar hastalığıdır.
Kanatlıların Paraziter Hastalıkları
ENDOPARAZİTER HASTALIKLAR
Protozoal hastalıklar;
•Koksidiozis (Coccidiosis) kanatlılarda daha çok broiler civciv yetiştiriciliğinde ve entansif besi hayvancılığında görülen ve özelliklede genç hayvanlarda rastlanan protozoal bir hastalıktır.
- Kör bağırsak kosidiyozu (E.tenella)
- İnce bağırsak koksidiyozu (E.necatrix, E.acervlina, E.maxima, E.mivati)
- Rektum koksidiyozu (E.brunetti)
Klinik bulgular;
Koksidiyoza yakalanmış hayvanlarda doku tahribatı, kanama ve ishal gözlenir ve sekonder enfeksiyonlar ortam hazırlaması bakımından önemlidir.
Tahrip olan dokularda emilim azalır. Hayvanlarda büyüme yavaşlar ve zayıflama görülür, yumurta verimi düşer.Felç olguları görülür.
Nekropsi;
Caecum, colon ve ileum sıvısı kanlı bir içerikle doludur.
Sağaltım;
Antikoksidiyal ilaçlar
Helmint Hastalıkları
•Nematodlar: Kanatlılarda nadir olarak rastlanan; Ascaridia galli, Heterakis gallinarum ve Capillaria türleri sindirim kanalına yerleşerek hayvanlarda gelişeme geriliği, yemden yararlanamama, zayıflama, verim düşüklükleri gibi önemli bozukluklara yol açarlar. Traheaya yerleşen Syngamus trachea hayvanlarda öksürük ve bazen de solumada zorluklar yaratır.
•Cestodlar: Yassı kurtlardan olan cestodlar (şerit kurtları) nematodlara benzer bozukluklara yol açar. Hatta bazen bağırsak kanalını tıkayabilirler.
Trematodlar: Enteritis, bağırsaklarda kanamalara, verim düşüklüklerine ve zayıflamalara neden olurlar.
EKTOPARAZİTER HASTALIKLAR
Kanatlılarda bulunan başlıca ektoparazitler; bit, pire, kene, uyuz etkenleri, D.gallinae (kırmızı akarlar)
NEW CASTLE HASTALIĞI - YALANCI VEBA
Evcil kanatlıların ve diğer kuşların akut seyirli, çok bulaşıcı, öldürücü, solunum, sindirim ve sinir sisteminde bozukluklar meydana getiren viral bir hastalıktır.
Zoonozdur; 3285 sayılı Hayvan Sağlığı ve Zabıtası Kanunu'na göre "İhbarı Mecburi Hayvan Hastalıkları" kapsamındadır.
Etken;
Hastalığın spesifik etkeni, Paramyxovirus tip-1 (PMV-1) zarflı RNA virüsüdür. Virüsün sadece bir serotipi olmasına karşın değişik patotipleri bulunmaktadır. Birine karşı oluşan bağışıklık, diğerine karşı da koruma sağlayabilir. Doğal koşullara pek dayanıklı olmamasına karşın, uygun ortamlarda virüsle bulaşık materyaller içinde, direk güneş ışığının ulaşamadığı yerlerde, haftalarca canlı ve infektif kalabilmektedir. Antibiyotiklere duyarsız olan virüs, dezenfektanlardan değişik derecede etkilenir.
Bulaşma;
solunum, sindirim, deri ve konjiktiva yoluyla olabilir.
Virüsle bulaşık yem, su, akıntılar, vücut sıvıları ve diğer maddeler birer hastalık kaynağıdırlar. Rüzgar, insan ve diğer hayvanlar ile yayılımı olabilir.
Yumurta ile vertikal bulaşma yoktur; Virüs yumurtaya geçebilir ancak virüs ile enfekte embriyolar kuluçkadan önce ölürler.
Virüsün mevcut 3 patojenik suşu bulunmaktadır;
•Az patojenik(mesogenic suş)
•Orta şiddetde patojenik(lentojenic suş)
•Çok patojenik (velojenik suş)
Klinik belirtiler;
Virüsün virulensine, giriş yoluna ve konakçının duyarlılığına göre değişiklik gösterir.
Doyle tipi, Beach tipi, Beaudette tipi, Hitchner tipine göre bazı farklar göstermekle beraber genel olarak;
Durgunluk, iştahsızlık, zayıflama, tüylerde kabarıklık, yumurta veriminde azalma, ishal, hızlı ve hırıltılı solunum, başın sağa-sola, yukarı-aşağı inmesi, tikler, tortikollis, kanatların düşmesi, bacaklarda felçler, öksürük, tıksırık, burundan ve gözlerden akıntıların gelmesi, yumurtaların dış ve iç kalitesinde bozukluklar gözlenebilir.
Nekropsi;
Bez midede, kanamalar, gözlerde ödem, bağırsaklarda kanama ve ülserler, solunum sistemi mukozasında hiperemi ve kanamalar ve kanlı mukoid salgı, hava keselerinde bulanıklık, matlaşma ve kalınlaşma, kalp kasında kanama odakları, yumurta foliküllerinde kanamalar başlıca rastlanan bulgulardır.
Sağaltım;
Hastalık için spesifik bir tedavi yoktur.
Koruma;
3285 sayılı Hayvan Sağlığı ve Zabıtası Kanunu'na göre "İhbarı Mecburi Hayvan Hastalıkları" kapsamındadır.
-Bakım, temizlik, dezenfeksiyon.
-Aşılama Programları
İNFEKSİYÖZ BRONŞİTİS
Solunum sistemi ve böbrekleri etkileyen, akut, öldürücü, çok bulaşıcı viral bir hastalıktır.
Etken;
İnfeksiyöz Bronşitis Virüsü Coronaviridea familyasından tek sarmallı bir RNA virüsüdür.
Bulaşma;
En temek yayılma solunumla çıkan virüsün direkt hava yoluyla bulaşmasıdır.
Yem kapları, enfekte olmuş ölü hayvanlar, enfekte ortam ve kemirgen hayvanlar yoluyla bulaşır. Virüs yumurta yoluyla bulaşır ancak enfekte embriyolar gelişmez.
Genç tavuklar (civciv, piliç) ve stres altında bulunan hayvanlar enfeksiyona daha duyarlıdır.
Klinik belirtiler;
Genç tavuklar IB nedenli solunum hastalığında genellikle sadece hafif klinik semptom gösterirler. Güç ve hırıltılı solunum, burun ve gözyaşı akıntıları. Bununla birlikte virüs yumurta kanalı gelişimine zarar verebilir.
Böbrek formu genç kanatlılarda ortaya çıkar ve genellikle soğuk stresi ile birleştiğinde çok ciddi olur.
Yetişkin yumurtacılarda IB çoğu zaman yumurta üretim kanalının hasarı ve yumurta üretiminde şiddetli ani düşüş, şekilsiz, pürüzlü veya kabuksuz yumurtalar, solunum semptomlarının hafif görülmesi veya solunum semptomlarının bulunmaması ile karakterizedir.
Klinik ve nekropsi bulguları; New Castle Hastalığı, İnf. Laringotracheitis, CRD, İnf. koriza ile karıştırılabilir.
Laboratuvar tanı;
Tam teşhis için klinik ve otopsi bulgularının serolojik ve virolojik muayenelerle desteklenmesi gerekir.
Serolojik yoklamalardan en fazla Hemaglutinasyon-inhibisyon (HI) testi, Nötralizasyon testi (NT) ve gerekli durumlarda da AGD, ELISA ve FA tekniklerinden yararlanılır.
Tedavi;
İnfeksiyöz bronşitis için spesifik bir tedavi yoktur. 3-5 günlük antibiyotik kürleri sekonder bakteriyel enfeksiyonların önlenmesinde etkili olabilir.
Koruma ve Kontrol;
-Biyogüvenlik önlemleri
-AŞILAMA programları
Daha sonra zaman buldukça devam edeceğim.
Saygılarımla
Güvercinlerde ve tüm kanatlı ailesinde görülen önemli bazı hastalıklardan Bahsedeceğim.
AVİAN ENSEFALOMİYELİTİS
Avian ensefalomiyelitis (epidemik tremor) başta civciv ve gençler (6-25 günlük) olmak üzere erginlerde, bacak ve kanatlarda felçler, baş, boyun ve vücutta titremeler, inkoordinasyon, erginlerde yumurta veriminde azalmalarıyla karakterize olan bulaşıcı viral bir hastalıktır.
Etken;
Picarnoviridae grubuna ait RNA virüsüdür.
Bulaşma;
Yem ve suyun dışkı ile kontaminasyonu, enfeksiyon gözlenen hayvanlarla direk temas ve yumurta yoluyla infekte anaçlardan civcivlere bulaşma.
Klinik belirtiler;
Belirtiler bakışlarda boşluk ile başlar sonrasında gelişen koordinasyonsuzluk, geriye doğru ayaklar üzerine çökme, baş ve boyun bölgesinde tremor ve en sonunda paraliz hali ve yüzükoyun yere yatma gözlenir.
Yem ve su alımında düşüş ile beraber hayvanlarda kilo kaybına uğrar; yetişkin hayvanlarda yumurta üretiminde geçici düşüş olabilir, damızlık sürülerde civciv çıkartma oranında azalma fark edilir.
Sağaltım;
Enfekte hayvanlar kümesden uzaklaştırılmalı, öldürülmeli ve yakılmalıdır.
Koruma;
Aşı uygulamaları.
E. COLİ ENFEKSİYONLARI
Tavuklarda E.Coli kaynaklı primer veya sekonder enfeksiyonlara çok sık rastlanmaktadır, tavuklar dışında, hindi, kaz, ördek ve diğer kanatlılarda da çeşitli bozukluklara neden olurlar.
Etken;
Avian patogen E. Coli (APEC); Gram negatif, sporsuz, genellikle hareketli, fakültatif, anaerobik bir bakteridir.
McConkey agarda laktozu fermante eder.
Bulaşma;
Genelde horizontal bulaşma görülür, vertikal bulaşma çok seyrektir.
Yumurta kontaminasyonu (kloakada, yumurta folluklarında, kirli altlıklardan, salphingitis sebebiyle)
Direk temas ile konteminasyon
Dışkıyla bulaşık yem ve sular
Solunum; kontamine hava kesesi
Klinik Belirtiler;
•Kolibasilloz; Genelde bakteriyer veya viral bir enfeksiyon varlığında sekonder enfeksiyona stres, uygunsuz yetiştirme şartlarında primer enfeksiyon oluşturur. Halsizlik, iştahsızlık, durgunluk, güç ve hırıltılı solunum.
•Koliseptisemi;Genelde civcivlerde yüksek oranda ani ölümler görülür.
Nekropsi;
Septisemi olgularında karaciğer büyümüş, yeşilimsi renktedir, bazı olgularda üzerinde çok küçük nekrotik odaklar bulunur. Dalakta büyüme ve üzerinde odaklar, miyokartta yangısal reaksiyonlar ve nekrotik odaklar bulunur. Perikarditis, peritonitis, hava kesesi yangısı, yumurtadan yeni çıkanlarda göbek yangısı (omfalitis), ergin hayvanlarda yumurta kanalı yangısı (salpingitis), eklem yangıları (artritis) ve embriyo ölümleri gözlenebilen otopsi bulgularıdır.
Laboratuvar tanı;
Bakteriyoskopi: Ölen veya öldürülen hayvanların lezyonlu bölgelerinden hazırlanan frotiler gram boyama yöntemi ile boyanır. Ancak, bakteriyoskopi ile kesin teşhis konamaz, patojenite teşhisi şarttır.
Kültür: Lezyonlu bölgelerden kanlı agara, gerekirse EMB, MacConkey, vs. katı besi yerlerine ekimler yapılarak 24 saat 37°C’de inkübasyona bırakılır. Üreyen koloniler E.coli yönünden kültürel, biyokimyasal ve morfolojik muayenelere tabi tutularak identifiye edilir.
Koruma;
1.Kirli ve pis yumurtalar, temizlenmeden ve ilaçlama yapılmadan kuluçka makinelerine konmamalıdır.
2.Kuluçka makineleri, yumurta konmadan önce dezenfekte edilmiş olmalıdır.
3.Yumurta toplama kapları, depolama ve muhafaza yerleri, yumurta ve civciv taşıma kap ve kutuları çok temiz olmalıdır.
4.Civciv büyütme yerleri ve ana makineleri aynı şekilde temiz olmalıdır.
5.Hayvanlara çok iyi bakmalı ve her türlü strese mani olunmalıdır.
6.Kümesler normal koşullarda (ısı, ışık, rutubet, koku, havalandırma, vs.) çalıştırılmalıdır.
7.Çatlak yumurtalar hiçbir zaman kuluçka makinelerine konmamalıdır.
8.Kuluçka makineleri uygun durumda çalıştırılmalıdır.
9.Hastalıkların korunma ve kontrolunda bildirilen genel prensiplere çok dikkat edilmelidir.
KANATLI ÇİÇEĞİ
Kanatlıların (tavuk, hindi, güvercin, kanarya) sakal, ibik, yüz, göz ve ağız kenarlarında, deride, tüy folliküllerinde küçük lezyonlar ve kabarcıklar(kutanöz form); ağız, dil, yutak, larinks, üst solunum yolu mukozasında küçük veya büyük membranlar (difterik form)tarzında bozukluklar oluşturan bulaşıcı viral bir hastalıktır.
Etken;
Poxviridae familyasından Avipoxvirus DNA virüsüdür. İmmunolojik yönden birbirine benzerlik gösteren 4 suşu vardır.
•Tavuk çiçek virüsü
•Hindi çiçek virüsü
•Güvercin çiçek virüsü
•Kanarya çiçek virüsü
Bulaşma;
•Deri yoluyla; batma, delme, sokucu böcekler, sinekler, uyuz etkenleri- Lezyonlardaki yara kabuklarında ve deri döküntülerinde virüs fazlaca bulunur ve etrafa yayılır.
•Solunum yolu ile; ağız ve üst solunum yolu mukozası
•Konjiktiva yolu ile; lakrimal kanallardan solunum yollarına
Klinik Belirtiler;
Kutanöz Form; hayvanların tüysüz yerlerinde (yüz, göz, ağız etrafında, sakal, ibik, tüysüz deri) küçük kızarıklıklar, kabarcıklar tarzında başlar ve kabuklu lezyonlar halinde gelişir. Gaga kenarındaki lezyonlar ağzın açılmasına mani olduğundan beslenme güçlüğü yaratır. Göz kenarındakiler de körlüklere neden olabilir.
Difterik form; beyaz opak nodüller daha çok ağız içinde, dilde, yutakta, yemek borusunda ve larinkste görülür.
Bu iki formun dışında bazı olgular da sinuslarda şişmeler halinde ortaya çıkar (rhinitis formu). Hayvanın yüzü şişer ve burundan akıntı gelir. Bir kısım hayvanda da gizli infeksiyonlara rastlanabilir.
Tedavi;
Uygun tedavi yoktur. Bununla beraber, çiçek hastalığı yavaş yayılım gösterir. Bu nedenle, salgını önlemek için aşılama yapmak mümkündür.
Koruma;
Kümeslerde oluşabilecek çiçek hastalığı salgınlarının kontrolü için biyogüvenlik önlemlerinin uygulanması ve AŞILAMA yapılması tavsiye edilir.
Kanatlı Mantar Hastalıkları
Mantar Hastalıkları
Mikotoksikozisler
Uygun depolanmamış veya muhafaza edilmemiş çeşitli gıda maddeleri üzerinde, nem ve ısı ortamında üreyen mantarların sentezledikleri mikotoksinlerin, yemleri tüketen hayvanların sindirim sistemlerinden emilerek vücuda yayılması sonucu meydana getirdikleri hastalıklara mikotoksikozis adı verilir.
Toksinler, alınma miktarlarına, hayvanın yaşına, cinsine ve diğer nedenlere bağlı olarak çok hafiften kitle halinde ölümlere varabilecek boyutlara ulaşan hastalıklar oluşturur ve büyük ekonomik kayıplara neden olurlar.
Aflatoksikozis
Aflatoksikozis’e, Aspergillus cinsine ait bazı türler (Aflavus, A.parasiticus, A.niger, A.ruber, A.osteanus vs), Penicillium türleri (P.puberulum, P.frequentas, P.variable, vs) ile bazı Rhizopus türleri tarafından sentezlenen aflatoksin neden olur.
Okratoksikozis
Hastalığa yol açan okratoksin (A) bazı Aspergillus (A.ochraceus, A.ostianus vs) ve Penicillium türleri (P.viridicatum vs) tarafından yemler üzerinde ürerlerken sentezlenirler.
Rubratoksikozis
P.rubrum, P.purpurogenum gibi mantarlar tarafından yemler üzerinde ürerlerken sentezledikleri rubratoksinin (A ve B) kanatlılardaki toksisitesi tam olarak aydınlatılamamıştır.
Fusariotoksikozis
Fusarium türleri tarafından sentezlenen Trikotesen ve Zearalenone mikotoksinleri kanatlılarda hastalık oluşturur.
Sitrinin Toksikozisi
P.citrinum ve P.viridicatum tarafından sentezlenen sitrinin yemlerle alındığında, böbreklerde bozuklukların oluştuğu saptanmıştır. Ayrıca hayvanlarda fazla susama, gelişme bozuklukları ve karaciğerde de nekrotik odakların meydana geldiği bildirilmiştir. Sitrinin bazı yemlerde aflatoksinle birlikte bulunur.
Mikotik infeksiyonlar
Mikotik infeksiyonlar (mikozisler) kanatlıların özellikle mantarların fazla ürediği ve sporlandığı gıda maddelerinin yenmesi ve sporların solunum havası ile alınması sonu meydana gelmektedir. Özellikle, Aspergillus fumigatus ve diğer türler böyle mikozislere neden olurlar.
Ayrıca, Candida albicans (moniliazis, kandidiazis) ve dermatofit mantarlardan olan Trichophyton gallinae de (favus, kellik) kanatlılarda bazı mantar infeksiyon larına yol açmaktadırlar
ASPERGİLLUS
Aspergillus türlerine (A.fumigatus, A.nidulans, A.niger) ait mantar sporlarının kanatlıların solunum yollarında üremesi ile oluşan bir hastalıktır.
Klinik belirtiler,
Genç kanatlılarda nefes alıp verme güçlüğü görülür. Beslenme dengesi bozulur. Fungal toksinler bazen konvülsiyon ve paralize neden olurlar. Genç kanatlılarda ölüm oranı % 5-20 oranındadır ancak %50’ye kadar yükselebilir.
Erişkinlerde solunum distresi, yem alımının azalması, ibik ve sakallarda siyanoz bazı hayvanlarda sinir sisteminde oluşan bozukluklara bağlı boyun bölgesinde bükülmeler görülebilir.
Enfekte kanatlılar için tedavi yoktur; yayılma, ventilasyon koşullarının iyileştirilmesi, enfeksiyon kaynağının eliminasyonu ve yeme antifungallerin eklenmesi gerekir.
Kuluçka alanının temiz tutulması ve dezenfeksiyonu koruma için önemlidir.
Moniliazis
kanatlılarda, Candida albicans’dan ileri gelen ve sindirim sisteminde bozukluklarla beliren bir mantar hastalığıdır.
Kellik
Trichophyton gallinae’den ileri gelen sakal, ibik, baş ve göz etrafında oluşan kepekli, kabarık lezyonlarla karakterize olan bir mantar hastalığıdır.
Kanatlıların Paraziter Hastalıkları
ENDOPARAZİTER HASTALIKLAR
Protozoal hastalıklar;
•Koksidiozis (Coccidiosis) kanatlılarda daha çok broiler civciv yetiştiriciliğinde ve entansif besi hayvancılığında görülen ve özelliklede genç hayvanlarda rastlanan protozoal bir hastalıktır.
- Kör bağırsak kosidiyozu (E.tenella)
- İnce bağırsak koksidiyozu (E.necatrix, E.acervlina, E.maxima, E.mivati)
- Rektum koksidiyozu (E.brunetti)
Klinik bulgular;
Koksidiyoza yakalanmış hayvanlarda doku tahribatı, kanama ve ishal gözlenir ve sekonder enfeksiyonlar ortam hazırlaması bakımından önemlidir.
Tahrip olan dokularda emilim azalır. Hayvanlarda büyüme yavaşlar ve zayıflama görülür, yumurta verimi düşer.Felç olguları görülür.
Nekropsi;
Caecum, colon ve ileum sıvısı kanlı bir içerikle doludur.
Sağaltım;
Antikoksidiyal ilaçlar
Helmint Hastalıkları
•Nematodlar: Kanatlılarda nadir olarak rastlanan; Ascaridia galli, Heterakis gallinarum ve Capillaria türleri sindirim kanalına yerleşerek hayvanlarda gelişeme geriliği, yemden yararlanamama, zayıflama, verim düşüklükleri gibi önemli bozukluklara yol açarlar. Traheaya yerleşen Syngamus trachea hayvanlarda öksürük ve bazen de solumada zorluklar yaratır.
•Cestodlar: Yassı kurtlardan olan cestodlar (şerit kurtları) nematodlara benzer bozukluklara yol açar. Hatta bazen bağırsak kanalını tıkayabilirler.
Trematodlar: Enteritis, bağırsaklarda kanamalara, verim düşüklüklerine ve zayıflamalara neden olurlar.
EKTOPARAZİTER HASTALIKLAR
Kanatlılarda bulunan başlıca ektoparazitler; bit, pire, kene, uyuz etkenleri, D.gallinae (kırmızı akarlar)
NEW CASTLE HASTALIĞI - YALANCI VEBA
Evcil kanatlıların ve diğer kuşların akut seyirli, çok bulaşıcı, öldürücü, solunum, sindirim ve sinir sisteminde bozukluklar meydana getiren viral bir hastalıktır.
Zoonozdur; 3285 sayılı Hayvan Sağlığı ve Zabıtası Kanunu'na göre "İhbarı Mecburi Hayvan Hastalıkları" kapsamındadır.
Etken;
Hastalığın spesifik etkeni, Paramyxovirus tip-1 (PMV-1) zarflı RNA virüsüdür. Virüsün sadece bir serotipi olmasına karşın değişik patotipleri bulunmaktadır. Birine karşı oluşan bağışıklık, diğerine karşı da koruma sağlayabilir. Doğal koşullara pek dayanıklı olmamasına karşın, uygun ortamlarda virüsle bulaşık materyaller içinde, direk güneş ışığının ulaşamadığı yerlerde, haftalarca canlı ve infektif kalabilmektedir. Antibiyotiklere duyarsız olan virüs, dezenfektanlardan değişik derecede etkilenir.
Bulaşma;
solunum, sindirim, deri ve konjiktiva yoluyla olabilir.
Virüsle bulaşık yem, su, akıntılar, vücut sıvıları ve diğer maddeler birer hastalık kaynağıdırlar. Rüzgar, insan ve diğer hayvanlar ile yayılımı olabilir.
Yumurta ile vertikal bulaşma yoktur; Virüs yumurtaya geçebilir ancak virüs ile enfekte embriyolar kuluçkadan önce ölürler.
Virüsün mevcut 3 patojenik suşu bulunmaktadır;
•Az patojenik(mesogenic suş)
•Orta şiddetde patojenik(lentojenic suş)
•Çok patojenik (velojenik suş)
Klinik belirtiler;
Virüsün virulensine, giriş yoluna ve konakçının duyarlılığına göre değişiklik gösterir.
Doyle tipi, Beach tipi, Beaudette tipi, Hitchner tipine göre bazı farklar göstermekle beraber genel olarak;
Durgunluk, iştahsızlık, zayıflama, tüylerde kabarıklık, yumurta veriminde azalma, ishal, hızlı ve hırıltılı solunum, başın sağa-sola, yukarı-aşağı inmesi, tikler, tortikollis, kanatların düşmesi, bacaklarda felçler, öksürük, tıksırık, burundan ve gözlerden akıntıların gelmesi, yumurtaların dış ve iç kalitesinde bozukluklar gözlenebilir.
Nekropsi;
Bez midede, kanamalar, gözlerde ödem, bağırsaklarda kanama ve ülserler, solunum sistemi mukozasında hiperemi ve kanamalar ve kanlı mukoid salgı, hava keselerinde bulanıklık, matlaşma ve kalınlaşma, kalp kasında kanama odakları, yumurta foliküllerinde kanamalar başlıca rastlanan bulgulardır.
Sağaltım;
Hastalık için spesifik bir tedavi yoktur.
Koruma;
3285 sayılı Hayvan Sağlığı ve Zabıtası Kanunu'na göre "İhbarı Mecburi Hayvan Hastalıkları" kapsamındadır.
-Bakım, temizlik, dezenfeksiyon.
-Aşılama Programları
İNFEKSİYÖZ BRONŞİTİS
Solunum sistemi ve böbrekleri etkileyen, akut, öldürücü, çok bulaşıcı viral bir hastalıktır.
Etken;
İnfeksiyöz Bronşitis Virüsü Coronaviridea familyasından tek sarmallı bir RNA virüsüdür.
Bulaşma;
En temek yayılma solunumla çıkan virüsün direkt hava yoluyla bulaşmasıdır.
Yem kapları, enfekte olmuş ölü hayvanlar, enfekte ortam ve kemirgen hayvanlar yoluyla bulaşır. Virüs yumurta yoluyla bulaşır ancak enfekte embriyolar gelişmez.
Genç tavuklar (civciv, piliç) ve stres altında bulunan hayvanlar enfeksiyona daha duyarlıdır.
Klinik belirtiler;
Genç tavuklar IB nedenli solunum hastalığında genellikle sadece hafif klinik semptom gösterirler. Güç ve hırıltılı solunum, burun ve gözyaşı akıntıları. Bununla birlikte virüs yumurta kanalı gelişimine zarar verebilir.
Böbrek formu genç kanatlılarda ortaya çıkar ve genellikle soğuk stresi ile birleştiğinde çok ciddi olur.
Yetişkin yumurtacılarda IB çoğu zaman yumurta üretim kanalının hasarı ve yumurta üretiminde şiddetli ani düşüş, şekilsiz, pürüzlü veya kabuksuz yumurtalar, solunum semptomlarının hafif görülmesi veya solunum semptomlarının bulunmaması ile karakterizedir.
Klinik ve nekropsi bulguları; New Castle Hastalığı, İnf. Laringotracheitis, CRD, İnf. koriza ile karıştırılabilir.
Laboratuvar tanı;
Tam teşhis için klinik ve otopsi bulgularının serolojik ve virolojik muayenelerle desteklenmesi gerekir.
Serolojik yoklamalardan en fazla Hemaglutinasyon-inhibisyon (HI) testi, Nötralizasyon testi (NT) ve gerekli durumlarda da AGD, ELISA ve FA tekniklerinden yararlanılır.
Tedavi;
İnfeksiyöz bronşitis için spesifik bir tedavi yoktur. 3-5 günlük antibiyotik kürleri sekonder bakteriyel enfeksiyonların önlenmesinde etkili olabilir.
Koruma ve Kontrol;
-Biyogüvenlik önlemleri
-AŞILAMA programları
Daha sonra zaman buldukça devam edeceğim.
Saygılarımla