kotukull
Üye
- Katılım
- 26 Eki 2008
- Mesajlar
- 171
- Tepkime puanı
- 0
- Yaş
- 43
- Ad Soyad
- aytaç kara
- Meslek
- gıda
- İlgi Alanı
- Kuşlar
Un kurdu:.
* Genel bakış ve kültür ile üretim
Un kurdu (Tenebrio molitor) oldukça besleyici ve kullanımı yaygın bir canlı yem türüdür. Koloni eğer uygun koşullarda ve hijyen kurallarına uygun bir şekilde bakılırsa koku yapmaz. Yine un kurdu kültürü bilinen bir kaynaktan parazit taşımadığından emin olunarak temin edilmiş ise insan ve hayvan sağlığı için zararlı olabilecek bir hastalık taşımaz.
Öncelikle un kurtlarının yaşam döngüsünü inceleyelim.
Un kurtları yumurta, larva, pupa ve ergin böcek olmak üzere 4 yaşam evresine sahiptirler. Yaşam döngüsünün tamamlanması ortalama 100 gün kadar sürer. Bu süre ortamdaki besin miktarı, çevre ısısı gibi faktörlerin etkisiyle değişebilmektedir.
Yaşam Evresi Süre*
Yumurta 4-19 gün
Larva 10 hafta
Pupa 6-18 gün
Ergin Böcek 8-12 hafta
* süreler çevre ısısı, besin miktarı, nem oranı gibi etkilerle değişebilir. Pek çok kaynakta farklı süreler görülebilir.
Yaşam döngüsünü madde madde özetleyecek olursak:
1- Yumurtadan larva çıkar.
2- Larva yataklık materyalinin altına inerek burada beslenir ve büyür. Bu süreç içinde 10 ila 20 arasında değişen kabuk değiştirme evreleri görülür. Bu kabuklar yataklık içinde gözlenebilir.
3- Larva yumurtadan çıktıktan yaklaşık 3 ay sonra son kez kabuk değiştirir. Yeni kabuk değiştirmiş larva beyaz renklidir ve dış iskeleti henüz sertleşmediği için oldukça yumuşaktır, dolayısı ile sindirilebilirliği yüksektir.
4- Ergin larva yaklaşık olarak 2.5-3.5 cm. boyundadır ve rengi altın sarısından kahverengiye kadar değişen karakterdedir.
5- Son kabuk değişiminden sonra larva yataklığın yüzeyine gelir. Gövde tıknazlaşmış ve dış iskelet yumuşamıştır. Hareket etmeyi bırakır ve “C” harfi şeklinde kıvrık bir hal alır. Kısa bir süre sonra beyaz renkli çıplak pupa halini alır. 1-2 gün sonra rengi sarımsı kahverengiye döner. Pupalar beslenmez ve rahatsız edilmedikleri sürece hareket etmezler.
6- 16-18 gün sonra pupalardan ergin böcekler çıkar. Böcekler pupadan ilk çıktığında beyaz renklidirler ve dış iskeletleri oldukça yumuşaktır. 2-7 gün içinde renkleri önce kırmızı sonra kahverengi ve en son olarak siyaha döner ve dış iskeletleri de tamamen sertleşir. Ergin böcekler kanatlara sahiptirler ancak uçamazlar, hızlı bir şekilde yürüyerek hareket ederler.
7- Pupadan çıktıktan 9-20 gün sonra ergin böcekler yumurtlamaya başlarlar. 2-3 ay kadar yumurtladıktan sonra ölürler. Her bir dişi un kurdu günde yaklaşık olarak 40 kadar beyaz renkli, fasulye tanesine benzer şekilde yumurta bırakır. Yumurtaların gözle görülmesi oldukça zordur. Çünkü hem oldukça küçüktürler, hem de yapışkan bir yüzeye sahip oldukları için yataklık ile kaplanırlar.
8- Yumurtalardan yaklaşık 4-19 gün kadar sonra beyaz renkli larvaların çıkması ile bu döngü tekrar başlar. Larvalar yumurtadan çıktıktan ancak birkaç hafta sonra gözle görülebilirler.
Üretim kabı seçimi:
Un kurtları gelişmek ve çoğalmak için derin kaplardan ziyade yayvan fakat yüzey alanı geniş kaplara ihtiyaç duymaktadırlar. Ayakkabı kutusu ebatlarında bir kap işinizi fazlası ile görecektir. Tabi üretim kabının boyutunda bir sınırlama yoktur. Ne kadar kurt ihtiyacınız varsa kabı da o oranda büyük tutabilirsiniz. Kap, temizlik kolaylığı için tercihen plastikten imal edilmiş olmalıdır. Işığı geçirmemesi için opak renge sahip kaplar kullanılmalıdır. Kimi yetiştiriciler tahtadan ve mukavvadan kaplar kullanmaktadır. Bu tip kapların temizliği zordur, zararlaı mikroorganizmalara ev shipliği yaparlar ve de pürüzlü bir yüzeye sahip oldukları için ergin böcekler kap çeperine tırmanıp kaçabilmektedirler.
Kapak kullanımı ve havalandırma:
Havalandırma, un kurtlarının oksijen ihtiyacını karşılamak ve küf, mantar gibi saprofit canlıların yataklık üzerinde üremesini engellemek için şarttır. Ergin böceklerin kanatları vardır ancak uçamazlar ve dolayısı ile üretim kabından dışarı çıkamazlar. Bu sebeple kimi yetiştiriciler üretim kaplarının üzerini kapatmazlar. Ancak bizim tavsiyemiz kapların üzerinin kapatılması yönündedir. Bu sayede karıncalar, sinekler, örümcekler gibi yabancı böceklerin kültürünüzü enfeste etmesini önlemiş olursunuz. Kapağa uygun birkaç yerinden delik açmanız havalandırma için yeterli olacaktır.
Sıcaklık:
Un kurtları için ideal sıcaklık 25- 27 C arasıdır. Bu değerler arasında sorunsuz ve hızlı bir şekilde gelişme gösterirler. Ancak 18-37 C dereceler arasında da üreyip hayatlarını devam ettirebilirler. 16 C derecenin altında üreme durur ve 4.5 C derecenin altında ölmeye başlarlar.
Aydınlatma:
Un kurtları ışıktan hoşlanmazlar. Bu sebeple kültürün karanlık bir yerde tutulmasında ve üretim kabının ışığı geçirmeyecek şekilde opak renkte olmasında fayda vardır.
Nem ihtiyacı:
Diğer tüm canlılar gibi un kurtlarının da suya ihtiyacı vardır. Ortamın nemi çok düşük olursa büyüme hızı yavaşlar ve ergin boyda kısalma gözlenir. Ortamın nemi çok fazla olursa bu sefer küf ve mantar üremesi gözlenir.
Nem oranı yüksek olursa (ideal %70), ergin böcekler daha fazla yumurta bırakırlar. Yapılan bir çalışmada %20 nemli ortamda tutulan un kurtları ortalama 4 adet yumurta bırakmışlardır, %65 nemli ortamda tutulanlar ise ortalama 102 yumurta bırakmışlardır.
Ayrıca ortamın nem düzeyinin düşük olması ve un kurtları sıvı ihtiyaçlarını karşılayabilecek besinler bulamamaları halinde kolonide yamyamlık gözlenmeye başlar. Ergin böcekler sıvı ihtiyaçlarını karşılamak için koloninin diğer üyelerine saldırırlar. Yumurtaları yerler.
Un kurtlarının sıvı ihtiyacını nasıl karşılayabilirim?
1- Patates, havuç, kabak, elma, armut gibi sebze ve meyvelerden bir dilim yataklığın üzerine koyarsanız un kurtları bu besinden tüketmek suretiyle sıvı ihtiyaçlarını karşılayabilirler.
2- Meyve ve sebzeleri kullanmadan önce iyice yıkamanız, un kurtlarınız için zararlı olabilecek pestisitler gibi kimyasal madde kalıntılarını gidermek açısından yararlıdır.
3- Patates, elma gibi besinleri kullanırken kabuklu kısımlarının yataklığa bakmasına dikkat ediniz. Bu sayede yataklığın fazla nemlenmesini ve küflenmesini engellemiş olursunuz.
4- Kullanacağınız sebze-meyve dilimlerini kabuklu değil ise bir parça alüminyum folyo veya herhangi bir malzeme üzerinde verebilirsiniz. Böylece hem yataklığın ıslanmasını engellersiniz, hem de besini değiştireceğiniz zaman pratik bir şekilde bu işlemi gerçekleştirebilirsiniz.
5- Hiçbir zaman fazla miktarda besin vermeyiniz. Çünkü un kurtları tarafından tüketilmezse hızla bozulma ve küflenme eğiliminde olan bu besinler kültürünüzün çökmesine neden olabilmektedir. En iyisi tüketildikçe azar azar ilave etmektir.
6- Aşırı sıcak ve kuru havalarda ortamın nemini artırmak için bir parça çuval bezinden yararlanabilirsiniz. Bir parça çuval bezini ıslatıp suyunu iyice sıkınız ve alüminyum folyo üzerinde yataklık üzerine yerleştiriniz. Bu işlem ortamın nemini artıracaktır.
7- Ayrıca üretim kabının ortasına kurtların tırmanamayacağı bir kap içinde ıslak sünger koymanızda ortamın nem düzeyini artıracaktır.
8- Tavsiyemiz su ve nem ihtiyacının giderilmesi için un kurtları için özel olarak üretilmiş jel şeklindeki ürünlerin ve hazır yaş mamaların kullanılmasıdır. Bu jel kıvamındaki üründen kurtlar ihtiyaçları olan suyu alabilmektedirler. Ürün jel kıvamında olduğu için yataklığı ıslatmamaktadır, küf oluşumu gibi sorunların önüne geçmektedir. Kullanımı oldukça pratiktir.
Yataklık seçimi:
Un kurtlarının besleyici değerleri kullanılan yataklık ile birebir ilişkilidir. Un kurtları içinde barındıkları yataklığı aynı zamanda besin olarak kullanırlar. Yataklığın 4-7 cm. kadar olması idealdir. Un kurtları oldukça hızlı bir metabolizmaya sahiptirler. Dolayısı ile besin maddelerini hızlı bir şekilde tüketirler. Yataklığın sık sık kontrol edilip gerekirse değiştirilmesinde fayda vardır.
Tavsiyemiz un kurtları için üretilmiş, besleyici değeri yüksek, vitamin-mineral katkıları ile dengelenmiş hazır yataklıkların kullanılmasıdır. Profesyonel olarak hazırlanmış formulasyonlar her zaman için daha besleyicidir ve kullanımı daha pratiktir. Ancak arzu ederseniz kendi yataklığınızı da oluşturabilirsiniz. Buğday unu, mısır unu, tahıllar, kuş yemi olarak kullanılan taneler ve kuru maya yataklık olarak kullanılabilecek maddelerdir. Yataklık oluştururken tek tip malzemeden değil de, birden fazla malzemenin karışımından yararlanırsanız daha iyi sonuç alırsınız. Unutmayın, un kurtlarının besleyici değerleri direkt olarak kullanılan yataklık kalitesi ile ilişkilidir.
Un kurtları nasıl toplanır:
Un kurtlarını toplamak oldukça basittir. Günlük ihtiyacınız için koloniden birkaç tane alıp evcil hayvanlarınıza verebilirsiniz.
Eğer ihtiyacınız çok daha fazla ise o zaman yataklıktan bir miktar alıp bir elek aracılığı ile elerseniz kurtların eleğin üzerinde kaldığını göreceksiniz. Bu sayede bol miktarda un kurdunu pratik bir şekilde toplamış olursunuz.
Temizlik:
Un kurdu kolonisinden ölü larva, pupa ve böcekleri ayırmak suretiyle temizlik işlemini gerçekleştirebilirsiniz. Ölü larvalar ve pupaların rengi koyu kahverengi, siyaha yakın bir hal alır. Ölü böcekler ise hareketsiz olmaları ve antenlerinin kıvrık bir şekilde durması ile kolayca ayrılırlar. Un kurdu kolonisini ışıklı bir ortama çıkarırsanız canlı larva ve ergin böcekler hızla alt taraflara doğru kaçışacaktır. Bir süre sonra yüzeyde sadece ölülerin ve pupaların kaldığını göreceksiniz.
Dışkılar, değiştirilen kabuklar tarafından kirlenmiş ve içindeki besleyici öğeleri tüketilmiş olan yataklığın belirli aralıklarla değiştirilmesi gerekir. Genelde kirlenmiş yataklığın rengi koyulaşmıştır ve hafif bir amonyak kokusu duyulabilir. Bu durum değişim zamanının geldiğini gösterir. Yataklığı bir elek ile eleyip larva, pupa ve ergin böcekleri ayırabilirsiniz. Daha sonra yeni yataklığa bunları transfer ederek koloniyi burada üretmeye devam edebilirsiniz.
Un kurdu ihtiyacım yok ama kültürü kaybetmek istemiyorum. Ne yapmalıyım?
Eğer un kurdu ihtiyacınız yoksa ve elinizdeki kültürü kaybetmek istemiyorsanız, un kurtlarının metabolizmasını düşürerek üremelerini engelleyebilirsiniz. Kaynaklar 9-10 C derecede tutulan un kurtlarının çok az beslenerek ve üremeyi durdurarak aylarca zarar görmeden canlı kaldıklarını bildirmektedir. Kaynaklarda bu kurtları oda sıcaklığında bir yere aldığınızda tekrar aktifleşip, üremeye başlayacakları yazmaktadır. Bu bilgileri uygulamalı olarak test etmediğimiz için herhangi bir yorumda bulunamıyoruz. Sadece serin ortamda tutulan ergin böceklerin hareketlerinin bir hayli yavaşladığını gözlemleme fırsatımız oldu. Kaynaklarda böyle bir yöntemden bahsedildiği için buraya eklemeyi uygun gördük.
Un kurtlarının pupa olmasını istemiyorum. Ne yapmalıyım?
Un kurtlarının canlı yem olarak en çok tercih edilen halleri larva formlarıdır. Ancak larvalar bir süre sonra pupa olacak ve ergin böcek haline geleceklerdir. Elinizde larvaların pupa olmasını önlemek için buzdolabında bir miktar yataklık içinde saklayın. 4-5 günde bir larvaları oda sıcaklığında bir yere alın ve 1 saat kadar bekleyin. Larvaları sıvı ihtiyaçlarını karşılayabilecekleri bir miktar besin ( bir parça meyve-sebze, jel veya yaş mamalar gibi) ile besleyip tekrar buzdolabına kaldırın. Bu şekilde uzunca bir süre larvaların pupa olmasını engelleyerek canlı bir şekilde saklayabilirsiniz.
Kullanım alanları:
Un kurtları pek çok evcil hayvan için yüksek kaliteli protein kaynağıdır. Canlı yem olarak en çok larva formları tercih edilir. Bunun yanında pupa ve ergin formları da kullanılabilmektedir. Pupa formları kaplumbağalar tarafından, ergin böcek formları ise başta sürüngenler olmak üzere pek çok evcil hayvan tarafından iştahla tüketilir.
Kullanım alanlarını maddeler halinde özetlemek gerekirse;
1- Başta bülbüller gibi ötücü kuşlar olmak üzere pek çok kuş türü tarafından iştahla tüketilir.
2- Pek çok akvaryum balığı için besleyici ve lezzetli bir yem türüdür.
3- Ergin larvalar olta balıkçılığında sıklıkla kullanılan canlı yemlerdir. Zira un kurtları diğer pek çok canlı yeme göre olta iğnesinde oldukça uzun süre canlı kalırlar ve olta iğnesine kolay bir şekilde sabitlenebilirler.
4- Un kurtları pek çok sürüngen (su kaplumbağaları, bukalemunlar, skingler vb.), kurbağa ve semender için en ideal canlı yemlerden biridir.
5- Fare, sıçan, marmoset, yarasa gibi böcekçil küçük memeliler içinde uygun bir yem türüdür.
6- Akrepler, tarantula gibi örümcekler ve daha pek çok böcek ile beslenen eklembacaklı içinde kullanılabilecek bir yemdir.
7- Son olarak ülkemiz için uygun olmasa da pek çok ülkede un kurtları insanlar tarafından da tüketilen canlılardır.
Un Kurdu (Tenebrio molitor) besin öğeleri analizi:
Yaşam Evresi Kuru madde % Rutubet % Protein % Karbonhidrat % Yağ % Kül %
Larva 43.05 56.95 48.31 8.31 40.46 2.92
Pupa 38.39 61.61 55.30 4.89 36.54 3.27
Ergin Böcek 42.10 57.90 59.43 9.08 28.33 3.16
% değerler besleme şekline göre değişebilir.
*Evde yapılan üretim çalışmalarına iki örnek:..........................................
un kurdu fazla büyük bişey değildir. 0.9 kalem ucu kalınlığında 1-1,5 cm boyunda beyaz renkli nazik bir hayvandır. Evrimini tamamlayınca güve kelebeğine benzer bir hal alır. Rutubetli ortamda bırakılan bir miktar un küflenmeye yüz tuttuğunda kendiliğinde bunu üretmeye başlar. 1 ay kadar bir miktar unu tepesi delinmiş bir kavanoza koyun nemli hafif sıcak ve karanlık biryerde saklayın az bi ışık gelmesi önemli değil mutlak karanlıktan bahsetmiyorum. Unun rutubetini arttırmak için üstüne 2 çorba kaşığı su koymak faydalı olur ama karıştırmayın kendi haline bırakın. 1 ay kadar sonra kurtlanma mutlaka başlamıştır. Dikkat, bu kurtlar kelebek haline gelip evinizdeki diğer bakliyatların üstünede yumurta bırakabilir, bu durumda temizlenmesi çok zor bir hale gelir. Un fabrikalarındaki aktarma sistemleri ve ambarlarda fosfoksin denilen ve nefes alan her canlıyı öldüren gaz halinde bir ilaç kullanılır. Başka türlü başa çıkıldığını görmedim. Nerden biliyorsun bunları diyecek olursanız, zamanında bir un fabrikasının ar-ge laboratuvarından sorumluydum ordan biliyorum.
Bizde o görüntülere bakarak yaptık uygulamayı...Yalnız un değil sadece kalın kepekle (Yerel değirmenlerde bolca var..) Kepek ve tavuk ciğerini iyice karıştırıp hafif nemlendirerek bir süre ağzını kapatarak ahşap kutuda bekletin sonuçta istediğinizi elde edeceksiniz..Kutuyu açtığınızda biraz kokudan yüzünüz farklı bir hal alır ama alışırsınız.
(Sebatullah Çevirgen) Arkadaşımızdan alıntıdır.
* Genel bakış ve kültür ile üretim
Un kurdu (Tenebrio molitor) oldukça besleyici ve kullanımı yaygın bir canlı yem türüdür. Koloni eğer uygun koşullarda ve hijyen kurallarına uygun bir şekilde bakılırsa koku yapmaz. Yine un kurdu kültürü bilinen bir kaynaktan parazit taşımadığından emin olunarak temin edilmiş ise insan ve hayvan sağlığı için zararlı olabilecek bir hastalık taşımaz.
Öncelikle un kurtlarının yaşam döngüsünü inceleyelim.
Un kurtları yumurta, larva, pupa ve ergin böcek olmak üzere 4 yaşam evresine sahiptirler. Yaşam döngüsünün tamamlanması ortalama 100 gün kadar sürer. Bu süre ortamdaki besin miktarı, çevre ısısı gibi faktörlerin etkisiyle değişebilmektedir.
Yaşam Evresi Süre*
Yumurta 4-19 gün
Larva 10 hafta
Pupa 6-18 gün
Ergin Böcek 8-12 hafta
* süreler çevre ısısı, besin miktarı, nem oranı gibi etkilerle değişebilir. Pek çok kaynakta farklı süreler görülebilir.
Yaşam döngüsünü madde madde özetleyecek olursak:
1- Yumurtadan larva çıkar.
2- Larva yataklık materyalinin altına inerek burada beslenir ve büyür. Bu süreç içinde 10 ila 20 arasında değişen kabuk değiştirme evreleri görülür. Bu kabuklar yataklık içinde gözlenebilir.
3- Larva yumurtadan çıktıktan yaklaşık 3 ay sonra son kez kabuk değiştirir. Yeni kabuk değiştirmiş larva beyaz renklidir ve dış iskeleti henüz sertleşmediği için oldukça yumuşaktır, dolayısı ile sindirilebilirliği yüksektir.
4- Ergin larva yaklaşık olarak 2.5-3.5 cm. boyundadır ve rengi altın sarısından kahverengiye kadar değişen karakterdedir.
5- Son kabuk değişiminden sonra larva yataklığın yüzeyine gelir. Gövde tıknazlaşmış ve dış iskelet yumuşamıştır. Hareket etmeyi bırakır ve “C” harfi şeklinde kıvrık bir hal alır. Kısa bir süre sonra beyaz renkli çıplak pupa halini alır. 1-2 gün sonra rengi sarımsı kahverengiye döner. Pupalar beslenmez ve rahatsız edilmedikleri sürece hareket etmezler.
6- 16-18 gün sonra pupalardan ergin böcekler çıkar. Böcekler pupadan ilk çıktığında beyaz renklidirler ve dış iskeletleri oldukça yumuşaktır. 2-7 gün içinde renkleri önce kırmızı sonra kahverengi ve en son olarak siyaha döner ve dış iskeletleri de tamamen sertleşir. Ergin böcekler kanatlara sahiptirler ancak uçamazlar, hızlı bir şekilde yürüyerek hareket ederler.
7- Pupadan çıktıktan 9-20 gün sonra ergin böcekler yumurtlamaya başlarlar. 2-3 ay kadar yumurtladıktan sonra ölürler. Her bir dişi un kurdu günde yaklaşık olarak 40 kadar beyaz renkli, fasulye tanesine benzer şekilde yumurta bırakır. Yumurtaların gözle görülmesi oldukça zordur. Çünkü hem oldukça küçüktürler, hem de yapışkan bir yüzeye sahip oldukları için yataklık ile kaplanırlar.
8- Yumurtalardan yaklaşık 4-19 gün kadar sonra beyaz renkli larvaların çıkması ile bu döngü tekrar başlar. Larvalar yumurtadan çıktıktan ancak birkaç hafta sonra gözle görülebilirler.
Üretim kabı seçimi:
Un kurtları gelişmek ve çoğalmak için derin kaplardan ziyade yayvan fakat yüzey alanı geniş kaplara ihtiyaç duymaktadırlar. Ayakkabı kutusu ebatlarında bir kap işinizi fazlası ile görecektir. Tabi üretim kabının boyutunda bir sınırlama yoktur. Ne kadar kurt ihtiyacınız varsa kabı da o oranda büyük tutabilirsiniz. Kap, temizlik kolaylığı için tercihen plastikten imal edilmiş olmalıdır. Işığı geçirmemesi için opak renge sahip kaplar kullanılmalıdır. Kimi yetiştiriciler tahtadan ve mukavvadan kaplar kullanmaktadır. Bu tip kapların temizliği zordur, zararlaı mikroorganizmalara ev shipliği yaparlar ve de pürüzlü bir yüzeye sahip oldukları için ergin böcekler kap çeperine tırmanıp kaçabilmektedirler.
Kapak kullanımı ve havalandırma:
Havalandırma, un kurtlarının oksijen ihtiyacını karşılamak ve küf, mantar gibi saprofit canlıların yataklık üzerinde üremesini engellemek için şarttır. Ergin böceklerin kanatları vardır ancak uçamazlar ve dolayısı ile üretim kabından dışarı çıkamazlar. Bu sebeple kimi yetiştiriciler üretim kaplarının üzerini kapatmazlar. Ancak bizim tavsiyemiz kapların üzerinin kapatılması yönündedir. Bu sayede karıncalar, sinekler, örümcekler gibi yabancı böceklerin kültürünüzü enfeste etmesini önlemiş olursunuz. Kapağa uygun birkaç yerinden delik açmanız havalandırma için yeterli olacaktır.
Sıcaklık:
Un kurtları için ideal sıcaklık 25- 27 C arasıdır. Bu değerler arasında sorunsuz ve hızlı bir şekilde gelişme gösterirler. Ancak 18-37 C dereceler arasında da üreyip hayatlarını devam ettirebilirler. 16 C derecenin altında üreme durur ve 4.5 C derecenin altında ölmeye başlarlar.
Aydınlatma:
Un kurtları ışıktan hoşlanmazlar. Bu sebeple kültürün karanlık bir yerde tutulmasında ve üretim kabının ışığı geçirmeyecek şekilde opak renkte olmasında fayda vardır.
Nem ihtiyacı:
Diğer tüm canlılar gibi un kurtlarının da suya ihtiyacı vardır. Ortamın nemi çok düşük olursa büyüme hızı yavaşlar ve ergin boyda kısalma gözlenir. Ortamın nemi çok fazla olursa bu sefer küf ve mantar üremesi gözlenir.
Nem oranı yüksek olursa (ideal %70), ergin böcekler daha fazla yumurta bırakırlar. Yapılan bir çalışmada %20 nemli ortamda tutulan un kurtları ortalama 4 adet yumurta bırakmışlardır, %65 nemli ortamda tutulanlar ise ortalama 102 yumurta bırakmışlardır.
Ayrıca ortamın nem düzeyinin düşük olması ve un kurtları sıvı ihtiyaçlarını karşılayabilecek besinler bulamamaları halinde kolonide yamyamlık gözlenmeye başlar. Ergin böcekler sıvı ihtiyaçlarını karşılamak için koloninin diğer üyelerine saldırırlar. Yumurtaları yerler.
Un kurtlarının sıvı ihtiyacını nasıl karşılayabilirim?
1- Patates, havuç, kabak, elma, armut gibi sebze ve meyvelerden bir dilim yataklığın üzerine koyarsanız un kurtları bu besinden tüketmek suretiyle sıvı ihtiyaçlarını karşılayabilirler.
2- Meyve ve sebzeleri kullanmadan önce iyice yıkamanız, un kurtlarınız için zararlı olabilecek pestisitler gibi kimyasal madde kalıntılarını gidermek açısından yararlıdır.
3- Patates, elma gibi besinleri kullanırken kabuklu kısımlarının yataklığa bakmasına dikkat ediniz. Bu sayede yataklığın fazla nemlenmesini ve küflenmesini engellemiş olursunuz.
4- Kullanacağınız sebze-meyve dilimlerini kabuklu değil ise bir parça alüminyum folyo veya herhangi bir malzeme üzerinde verebilirsiniz. Böylece hem yataklığın ıslanmasını engellersiniz, hem de besini değiştireceğiniz zaman pratik bir şekilde bu işlemi gerçekleştirebilirsiniz.
5- Hiçbir zaman fazla miktarda besin vermeyiniz. Çünkü un kurtları tarafından tüketilmezse hızla bozulma ve küflenme eğiliminde olan bu besinler kültürünüzün çökmesine neden olabilmektedir. En iyisi tüketildikçe azar azar ilave etmektir.
6- Aşırı sıcak ve kuru havalarda ortamın nemini artırmak için bir parça çuval bezinden yararlanabilirsiniz. Bir parça çuval bezini ıslatıp suyunu iyice sıkınız ve alüminyum folyo üzerinde yataklık üzerine yerleştiriniz. Bu işlem ortamın nemini artıracaktır.
7- Ayrıca üretim kabının ortasına kurtların tırmanamayacağı bir kap içinde ıslak sünger koymanızda ortamın nem düzeyini artıracaktır.
8- Tavsiyemiz su ve nem ihtiyacının giderilmesi için un kurtları için özel olarak üretilmiş jel şeklindeki ürünlerin ve hazır yaş mamaların kullanılmasıdır. Bu jel kıvamındaki üründen kurtlar ihtiyaçları olan suyu alabilmektedirler. Ürün jel kıvamında olduğu için yataklığı ıslatmamaktadır, küf oluşumu gibi sorunların önüne geçmektedir. Kullanımı oldukça pratiktir.
Yataklık seçimi:
Un kurtlarının besleyici değerleri kullanılan yataklık ile birebir ilişkilidir. Un kurtları içinde barındıkları yataklığı aynı zamanda besin olarak kullanırlar. Yataklığın 4-7 cm. kadar olması idealdir. Un kurtları oldukça hızlı bir metabolizmaya sahiptirler. Dolayısı ile besin maddelerini hızlı bir şekilde tüketirler. Yataklığın sık sık kontrol edilip gerekirse değiştirilmesinde fayda vardır.
Tavsiyemiz un kurtları için üretilmiş, besleyici değeri yüksek, vitamin-mineral katkıları ile dengelenmiş hazır yataklıkların kullanılmasıdır. Profesyonel olarak hazırlanmış formulasyonlar her zaman için daha besleyicidir ve kullanımı daha pratiktir. Ancak arzu ederseniz kendi yataklığınızı da oluşturabilirsiniz. Buğday unu, mısır unu, tahıllar, kuş yemi olarak kullanılan taneler ve kuru maya yataklık olarak kullanılabilecek maddelerdir. Yataklık oluştururken tek tip malzemeden değil de, birden fazla malzemenin karışımından yararlanırsanız daha iyi sonuç alırsınız. Unutmayın, un kurtlarının besleyici değerleri direkt olarak kullanılan yataklık kalitesi ile ilişkilidir.
Un kurtları nasıl toplanır:
Un kurtlarını toplamak oldukça basittir. Günlük ihtiyacınız için koloniden birkaç tane alıp evcil hayvanlarınıza verebilirsiniz.
Eğer ihtiyacınız çok daha fazla ise o zaman yataklıktan bir miktar alıp bir elek aracılığı ile elerseniz kurtların eleğin üzerinde kaldığını göreceksiniz. Bu sayede bol miktarda un kurdunu pratik bir şekilde toplamış olursunuz.
Temizlik:
Un kurdu kolonisinden ölü larva, pupa ve böcekleri ayırmak suretiyle temizlik işlemini gerçekleştirebilirsiniz. Ölü larvalar ve pupaların rengi koyu kahverengi, siyaha yakın bir hal alır. Ölü böcekler ise hareketsiz olmaları ve antenlerinin kıvrık bir şekilde durması ile kolayca ayrılırlar. Un kurdu kolonisini ışıklı bir ortama çıkarırsanız canlı larva ve ergin böcekler hızla alt taraflara doğru kaçışacaktır. Bir süre sonra yüzeyde sadece ölülerin ve pupaların kaldığını göreceksiniz.
Dışkılar, değiştirilen kabuklar tarafından kirlenmiş ve içindeki besleyici öğeleri tüketilmiş olan yataklığın belirli aralıklarla değiştirilmesi gerekir. Genelde kirlenmiş yataklığın rengi koyulaşmıştır ve hafif bir amonyak kokusu duyulabilir. Bu durum değişim zamanının geldiğini gösterir. Yataklığı bir elek ile eleyip larva, pupa ve ergin böcekleri ayırabilirsiniz. Daha sonra yeni yataklığa bunları transfer ederek koloniyi burada üretmeye devam edebilirsiniz.
Un kurdu ihtiyacım yok ama kültürü kaybetmek istemiyorum. Ne yapmalıyım?
Eğer un kurdu ihtiyacınız yoksa ve elinizdeki kültürü kaybetmek istemiyorsanız, un kurtlarının metabolizmasını düşürerek üremelerini engelleyebilirsiniz. Kaynaklar 9-10 C derecede tutulan un kurtlarının çok az beslenerek ve üremeyi durdurarak aylarca zarar görmeden canlı kaldıklarını bildirmektedir. Kaynaklarda bu kurtları oda sıcaklığında bir yere aldığınızda tekrar aktifleşip, üremeye başlayacakları yazmaktadır. Bu bilgileri uygulamalı olarak test etmediğimiz için herhangi bir yorumda bulunamıyoruz. Sadece serin ortamda tutulan ergin böceklerin hareketlerinin bir hayli yavaşladığını gözlemleme fırsatımız oldu. Kaynaklarda böyle bir yöntemden bahsedildiği için buraya eklemeyi uygun gördük.
Un kurtlarının pupa olmasını istemiyorum. Ne yapmalıyım?
Un kurtlarının canlı yem olarak en çok tercih edilen halleri larva formlarıdır. Ancak larvalar bir süre sonra pupa olacak ve ergin böcek haline geleceklerdir. Elinizde larvaların pupa olmasını önlemek için buzdolabında bir miktar yataklık içinde saklayın. 4-5 günde bir larvaları oda sıcaklığında bir yere alın ve 1 saat kadar bekleyin. Larvaları sıvı ihtiyaçlarını karşılayabilecekleri bir miktar besin ( bir parça meyve-sebze, jel veya yaş mamalar gibi) ile besleyip tekrar buzdolabına kaldırın. Bu şekilde uzunca bir süre larvaların pupa olmasını engelleyerek canlı bir şekilde saklayabilirsiniz.
Kullanım alanları:
Un kurtları pek çok evcil hayvan için yüksek kaliteli protein kaynağıdır. Canlı yem olarak en çok larva formları tercih edilir. Bunun yanında pupa ve ergin formları da kullanılabilmektedir. Pupa formları kaplumbağalar tarafından, ergin böcek formları ise başta sürüngenler olmak üzere pek çok evcil hayvan tarafından iştahla tüketilir.
Kullanım alanlarını maddeler halinde özetlemek gerekirse;
1- Başta bülbüller gibi ötücü kuşlar olmak üzere pek çok kuş türü tarafından iştahla tüketilir.
2- Pek çok akvaryum balığı için besleyici ve lezzetli bir yem türüdür.
3- Ergin larvalar olta balıkçılığında sıklıkla kullanılan canlı yemlerdir. Zira un kurtları diğer pek çok canlı yeme göre olta iğnesinde oldukça uzun süre canlı kalırlar ve olta iğnesine kolay bir şekilde sabitlenebilirler.
4- Un kurtları pek çok sürüngen (su kaplumbağaları, bukalemunlar, skingler vb.), kurbağa ve semender için en ideal canlı yemlerden biridir.
5- Fare, sıçan, marmoset, yarasa gibi böcekçil küçük memeliler içinde uygun bir yem türüdür.
6- Akrepler, tarantula gibi örümcekler ve daha pek çok böcek ile beslenen eklembacaklı içinde kullanılabilecek bir yemdir.
7- Son olarak ülkemiz için uygun olmasa da pek çok ülkede un kurtları insanlar tarafından da tüketilen canlılardır.
Un Kurdu (Tenebrio molitor) besin öğeleri analizi:
Yaşam Evresi Kuru madde % Rutubet % Protein % Karbonhidrat % Yağ % Kül %
Larva 43.05 56.95 48.31 8.31 40.46 2.92
Pupa 38.39 61.61 55.30 4.89 36.54 3.27
Ergin Böcek 42.10 57.90 59.43 9.08 28.33 3.16
% değerler besleme şekline göre değişebilir.
*Evde yapılan üretim çalışmalarına iki örnek:..........................................
un kurdu fazla büyük bişey değildir. 0.9 kalem ucu kalınlığında 1-1,5 cm boyunda beyaz renkli nazik bir hayvandır. Evrimini tamamlayınca güve kelebeğine benzer bir hal alır. Rutubetli ortamda bırakılan bir miktar un küflenmeye yüz tuttuğunda kendiliğinde bunu üretmeye başlar. 1 ay kadar bir miktar unu tepesi delinmiş bir kavanoza koyun nemli hafif sıcak ve karanlık biryerde saklayın az bi ışık gelmesi önemli değil mutlak karanlıktan bahsetmiyorum. Unun rutubetini arttırmak için üstüne 2 çorba kaşığı su koymak faydalı olur ama karıştırmayın kendi haline bırakın. 1 ay kadar sonra kurtlanma mutlaka başlamıştır. Dikkat, bu kurtlar kelebek haline gelip evinizdeki diğer bakliyatların üstünede yumurta bırakabilir, bu durumda temizlenmesi çok zor bir hale gelir. Un fabrikalarındaki aktarma sistemleri ve ambarlarda fosfoksin denilen ve nefes alan her canlıyı öldüren gaz halinde bir ilaç kullanılır. Başka türlü başa çıkıldığını görmedim. Nerden biliyorsun bunları diyecek olursanız, zamanında bir un fabrikasının ar-ge laboratuvarından sorumluydum ordan biliyorum.
Bizde o görüntülere bakarak yaptık uygulamayı...Yalnız un değil sadece kalın kepekle (Yerel değirmenlerde bolca var..) Kepek ve tavuk ciğerini iyice karıştırıp hafif nemlendirerek bir süre ağzını kapatarak ahşap kutuda bekletin sonuçta istediğinizi elde edeceksiniz..Kutuyu açtığınızda biraz kokudan yüzünüz farklı bir hal alır ama alışırsınız.
(Sebatullah Çevirgen) Arkadaşımızdan alıntıdır.