Tweety
Moderatör
Tanımı
Bazı kaynaklarda İngilizce ismi White-Tailed Plover olarak geçmektedir.
Sürmeli kızkuşundan (Vanellus gregarius) çok az büyüktür ama bacakları ve gagası daha uzundur. Hayalet gibi görüntüsü olan, zarif duruşlu büyük bir kızkuşudur. Bölgede bulunan yağmurcungillerden farklı olarak oldukça solgun bir baş ve tamamen beyaz bir kuyruk bileşimine sahiptir. Cinsler birbirine benzer, önemli mevsimsel farklılıklar yoktur. Gençleri ancak yakın mesafeden ayırt edilebilir.
Ureme yetisi olan yetişkinlerin devetüyü-kahverengi boyunları, açık kahverengi-gri göğüsleri ve belli belirsiz eflatun, açık kahverengi üst kısmı (uzaktan hepsi aynı gözükür) ve soluk açık kahverengi başları vardır. Beyaz kol ve siyah el telekleri gövde boyunca şeritler halinde görülür. Bu şeritlerin üstünde, büyük ve orta kol örtülerinin uçları beyaz bitiş izleri ve dar siyah alt bitiş izleri olarak görülür. Kuyruk sokumu ve kuyruk beyazdır; üst kısımları (göğüs altı) eflatun – ya da devetüyü-beyazdır. Uçuş sırasında, kanat üstünün deseni çarpıcıdır: büyük kol örtülerinin beyaz uçları ile genişleyen kol teleklerinin, kuyruk üstü örtülerinin ve iç el telekleri bir beyaz alan oluşturur. Bu beyaz alan uçları siyah olan solgun gri-kahverengi kanat örtülerini siyah el telekleri ve dış kol teleklerinin uçlarından ayırır. Kanat altları donuk beyazdır, uçları koyu siyahtır.
Ureme yetisi olmayan yetişkinlerin tüyleri genellikle daha donuk tonlardadır. Başlarındaki desen, koyu renk tepelik ve solgun kaş, alın ve daha belirgin boğaz ile daha belirgindir.
Genç bireyler üreme yetisi olmayan yetişkinlere benzerler ancak eflatun tonlarının hiçbiri gençlerde yoktur. Ust tüylerde orta kısımlar koyu uçlar solgun renklidir, kaş ayırt edilemez.
Bütün bireylerin –yaş gözetmeksizin- gagaları siyah, bacakları sarıdır.
Ak kuyruklu kızkuşlarının yakın mesafeden ve uçarken ayırt edilmeleri kolaydır ancak kış aylarında yere konmuş olanlara uzaktan bakarken pek çok yağmurkuşu ve kızkuşu soluk gri ve beyaz göründüğünden ayırt edilmeleri daha zor olabilir. Bununla beraber, ak kuyruklu kızkuşları ile karıştırılabilecek diğer türlerin siyah bantlı ya da tamamen siyah kuyrukları vardır. Yürüyüşü oldukça zariftir. Genelde tetiktedirler, üreme bölgelerini diğer kuşlara karşı gürültülü sesler çıkararak korurlar. Kış mevsimini geçirdikleri habitatlarda diğer kıyı kuşlarıyla pek karışmazlar.
Habitatı
Bütün mevsimlerde ılıman ya da kıtasal düşük orta enlemlerdeki daha sıcak yerlerde, ovalarda, nehir kenarlarında ve platolarda yaşarlar. Yaşadıkları yerlerde kesinlikle içinde zorlukla karşılaşmadan yürüyebilecekleri düz zeminleri olan, sığ durgun ya da yavaş akan su bulunur.
Eski Sovyetler Birliğindeki üreme alanlarında, pelin otu (Artemisia) ve kısa ömürlü bitkilerin kapladığı, tatlı ya da tuzlu su yakınlarındaki, ıslak alanlara sık sık uğrarlar. Diğer yerlerde ise, hafif tuzlu göllerin kıyılarını ve küçük adacıkları ya da otsul bitkilerle kaplanmış adaları tercih ederler.
Yaşam alanı seçimleri genellikle Uzunbacaklar (Himantopus himantopus), Bataklıkkırlangıçları (Glareola), Kızılbacaklar (Tringa Totanus) ve diğer benzer uygunluk sağlamış kıyı kuşları ile ilişki içerir.
Hindistan’da genellikle büyük su birikintilerinin, bataklıkların, küçük göllerin ve sel basmış alanların çimle kaplı kenarlarında ve bazen de nehir kenarlarında kışlarlar. Ayrıca çamurlu sel basmış ya da yeni kurumuş sulak çayırlarda ve seyrek kısa bitkilerin olduğu deniz çalılıklarının bulunduğu alanlarda ve su kanallarının ve havzalarının kenarlarında bulunan sığ sızıntı göllerinde ve sulanan pirinç tarlalarında da kışı geçirirler. Genellikle mümkün olduğunca alçaktan gerektiğinde uçarlar. İnsanlara oldukça alışkındırlar.
Yayılışı
Yakın zamanlarda batıya doğru bir yayılma görülmektedir.
Türkiye
İlk belirlenen üreme Yarma yakınlarında 1071 yılında. Büyük ihtimalle aynı yıl Göksu deltasında yuva yapmışlardır. Daha sonraki tarihlerde üremeleri ile ilgili bir kanıt yoktur; gelişigüzel yuva yapıyor ya da gözden kaçırılmış olabilirler.
Suriye
Mayadin şehrinde bir çift ve uçmaya yeni başlamış bir genç birey Temmuz 1976’da tespit edilmiştir.
Urdün
Zaman zaman Azraq bölgesinde (orta doğu Urdün’de) ürüyor olabilirler, ancak bir kanıt yok.
Azerbeycan
1961-62 yıllarında üremeleri kaydedilmiştir, ancak yakın tarihlere ait bir kayıt bulunmamakta.
Rastlantısal
İngiltere, Fransa, Hollanda, İsveç, Finlandiya, Almanya’nın doğusu, Polonya, Avusturya, Macaristan, İtalya, Yunanistan, Romanya, İsrail, Kıbrıs, Malta, Tunus.
Beslenme
Daha çok böceklerle, özellikle de kın kanatlılarla beslenirler. Toprak üstünde ya da sığ su içinde, koşarak ya da yürüyerek arada dik ya da baş öne eğik durarak beslenirler. Durmaları sırasında gagasını çamura batırmadan önce bacaklarından birini çamura saplayabilir.
Rusya’da halkalı solucanlar (Annelida) ve yumuşakçalarla beraber özellikle çekirgeler (Acrididae) önemli besin maddeleridir. Hindistan’da kışlayan bireyler, suda yaşayan böcekler, solucanlar, küçük tatlı su karidesleri (Amphipoda) ve yumuşakçalarla beslenirler.
Biyolojisi
Eşeysel olgunluğa 1 yaşında ulaşır;ama çoğu anca 3 yaşında kuluçkaya yatar.
Göçü
Eski Sovyetler Birliği’nde göçmen, Ortadoğu ‘da yerleşiktirler. Fakat halkalama eksikliğinden ve batıdaki kışlama alanlarındaki yetersiz gözlemlerden dolayı göç hareketleri ile ilgili bilgi kısıtlıdır.
Özbekistan’daki yuvalama alanlarından 29 Ağustos-26 Eylül tarihleri arasında ayrılmalarına rağmen kuşlar 1 ila 6 bireyden oluşan küçük gruplar halinde seyahat ettiklerinden göç pek fark edilmez. Küçük sayıdaki kuşlar, büyük ihtimalle her yıl olmasa bile, Gasan-Kuli (güney Hazar) ve Atrek nehrinin orta kesiminde olmak üzere Türkmenistan’ın güneybatı ucunda kışlarlar.
Göç edenler İran ve Afganistan’ı geçerler ve Eylül – Mart ayları arasında genellikle kuzeybatı Hindistan, Pakistan ve Belucistan’da (hatta birkaç tanesi Afganistan’da) kışlarlar. Sonbaharda ve ilkbaharda kullanılan karasal geçit Quetta Vadisi (Pakistan) ve kuzey Belucistan üzerindedir.
Daha kuzeyden göç edenlerin, kışı Irak ve güney İran’da geçiren bireylerin arasında olup olmadığı bilinmemektedir. Her ne kadar Ağustos ortasından sonra sadece birkaç tane olsa da, Kuzey İran’da Nisan başından Eylül başına kadar bulundukları tespit edilmiştir. Irak’taki bireyler yerleşiktir ancak kış aylarında sel altında kalan alanlardan uzaklara doğru bölgesel hareket ederler. Bazıları Irak’ın kuzeyinde kışlar, ancak Habbaniya ve Al Kut’da bulunan üreme alanlarını Kasım-Şubat ayları arasında terk ederler.
Büyük bir olasılıkla Hazar Denizinin doğusundan gelenleri de içeren batıdaki göç eden bireyler, kışı kuzeydoğu Afrika’da geçiriler. Türkiye’den Eylül ayında, en geç 24 Eylül, ayrılırlar; çok azı Akaba Körfezi yolunu kullanır. Olağandışı ya da rastlantısal Mısır’da Feyyum’da ve Nil deltasında (Kasım – Mart ayları arasında) nadir ya da rastlantısal kış ziyaretçileri tespit edilmiştir.
Afrika’daki ana kışlama bölgeleri Sudan’da bulunmaktadır. Ekim-Mart ayları arasında Nil nehrinin kollarının bulunduğu vadilerde ve Kızıldeniz kıyılarında da görülürler.
Hindistan ve Afrika’daki kışlama alanlarından Mart ayında ayrılırlar, ilkbaharda göç edenler Nisan ayında Afganistan’ı geçer ve Türkiye’ye ulaşırlar.
Popülasyonu
Irak sınırları içinde Fırat nehri boyunca bulunan bataklık alanlarda oldukça yaygın (1953).
Davranışları
Yerde dik durur. Uçuşta kuyruğunu aşan uzun bacakları, siyah el telekleri ve beyaz kol telekleriyle hemen tanınır, yavaş uçar.
Üreme döneminde uçarken akrobatik hareketler yapar. Kendine özgü, kelebeğinkine benzer bir uçuşu vardır. Yeri kazıyarak 3-4 yumurta bırakırlar.
Bazı kaynaklarda İngilizce ismi White-Tailed Plover olarak geçmektedir.
Sürmeli kızkuşundan (Vanellus gregarius) çok az büyüktür ama bacakları ve gagası daha uzundur. Hayalet gibi görüntüsü olan, zarif duruşlu büyük bir kızkuşudur. Bölgede bulunan yağmurcungillerden farklı olarak oldukça solgun bir baş ve tamamen beyaz bir kuyruk bileşimine sahiptir. Cinsler birbirine benzer, önemli mevsimsel farklılıklar yoktur. Gençleri ancak yakın mesafeden ayırt edilebilir.
Ureme yetisi olan yetişkinlerin devetüyü-kahverengi boyunları, açık kahverengi-gri göğüsleri ve belli belirsiz eflatun, açık kahverengi üst kısmı (uzaktan hepsi aynı gözükür) ve soluk açık kahverengi başları vardır. Beyaz kol ve siyah el telekleri gövde boyunca şeritler halinde görülür. Bu şeritlerin üstünde, büyük ve orta kol örtülerinin uçları beyaz bitiş izleri ve dar siyah alt bitiş izleri olarak görülür. Kuyruk sokumu ve kuyruk beyazdır; üst kısımları (göğüs altı) eflatun – ya da devetüyü-beyazdır. Uçuş sırasında, kanat üstünün deseni çarpıcıdır: büyük kol örtülerinin beyaz uçları ile genişleyen kol teleklerinin, kuyruk üstü örtülerinin ve iç el telekleri bir beyaz alan oluşturur. Bu beyaz alan uçları siyah olan solgun gri-kahverengi kanat örtülerini siyah el telekleri ve dış kol teleklerinin uçlarından ayırır. Kanat altları donuk beyazdır, uçları koyu siyahtır.
Ureme yetisi olmayan yetişkinlerin tüyleri genellikle daha donuk tonlardadır. Başlarındaki desen, koyu renk tepelik ve solgun kaş, alın ve daha belirgin boğaz ile daha belirgindir.
Genç bireyler üreme yetisi olmayan yetişkinlere benzerler ancak eflatun tonlarının hiçbiri gençlerde yoktur. Ust tüylerde orta kısımlar koyu uçlar solgun renklidir, kaş ayırt edilemez.
Bütün bireylerin –yaş gözetmeksizin- gagaları siyah, bacakları sarıdır.
Ak kuyruklu kızkuşlarının yakın mesafeden ve uçarken ayırt edilmeleri kolaydır ancak kış aylarında yere konmuş olanlara uzaktan bakarken pek çok yağmurkuşu ve kızkuşu soluk gri ve beyaz göründüğünden ayırt edilmeleri daha zor olabilir. Bununla beraber, ak kuyruklu kızkuşları ile karıştırılabilecek diğer türlerin siyah bantlı ya da tamamen siyah kuyrukları vardır. Yürüyüşü oldukça zariftir. Genelde tetiktedirler, üreme bölgelerini diğer kuşlara karşı gürültülü sesler çıkararak korurlar. Kış mevsimini geçirdikleri habitatlarda diğer kıyı kuşlarıyla pek karışmazlar.
Habitatı
Bütün mevsimlerde ılıman ya da kıtasal düşük orta enlemlerdeki daha sıcak yerlerde, ovalarda, nehir kenarlarında ve platolarda yaşarlar. Yaşadıkları yerlerde kesinlikle içinde zorlukla karşılaşmadan yürüyebilecekleri düz zeminleri olan, sığ durgun ya da yavaş akan su bulunur.
Eski Sovyetler Birliğindeki üreme alanlarında, pelin otu (Artemisia) ve kısa ömürlü bitkilerin kapladığı, tatlı ya da tuzlu su yakınlarındaki, ıslak alanlara sık sık uğrarlar. Diğer yerlerde ise, hafif tuzlu göllerin kıyılarını ve küçük adacıkları ya da otsul bitkilerle kaplanmış adaları tercih ederler.
Yaşam alanı seçimleri genellikle Uzunbacaklar (Himantopus himantopus), Bataklıkkırlangıçları (Glareola), Kızılbacaklar (Tringa Totanus) ve diğer benzer uygunluk sağlamış kıyı kuşları ile ilişki içerir.
Hindistan’da genellikle büyük su birikintilerinin, bataklıkların, küçük göllerin ve sel basmış alanların çimle kaplı kenarlarında ve bazen de nehir kenarlarında kışlarlar. Ayrıca çamurlu sel basmış ya da yeni kurumuş sulak çayırlarda ve seyrek kısa bitkilerin olduğu deniz çalılıklarının bulunduğu alanlarda ve su kanallarının ve havzalarının kenarlarında bulunan sığ sızıntı göllerinde ve sulanan pirinç tarlalarında da kışı geçirirler. Genellikle mümkün olduğunca alçaktan gerektiğinde uçarlar. İnsanlara oldukça alışkındırlar.
Yayılışı
Yakın zamanlarda batıya doğru bir yayılma görülmektedir.
Türkiye
İlk belirlenen üreme Yarma yakınlarında 1071 yılında. Büyük ihtimalle aynı yıl Göksu deltasında yuva yapmışlardır. Daha sonraki tarihlerde üremeleri ile ilgili bir kanıt yoktur; gelişigüzel yuva yapıyor ya da gözden kaçırılmış olabilirler.
Suriye
Mayadin şehrinde bir çift ve uçmaya yeni başlamış bir genç birey Temmuz 1976’da tespit edilmiştir.
Urdün
Zaman zaman Azraq bölgesinde (orta doğu Urdün’de) ürüyor olabilirler, ancak bir kanıt yok.
Azerbeycan
1961-62 yıllarında üremeleri kaydedilmiştir, ancak yakın tarihlere ait bir kayıt bulunmamakta.
Rastlantısal
İngiltere, Fransa, Hollanda, İsveç, Finlandiya, Almanya’nın doğusu, Polonya, Avusturya, Macaristan, İtalya, Yunanistan, Romanya, İsrail, Kıbrıs, Malta, Tunus.
Beslenme
Daha çok böceklerle, özellikle de kın kanatlılarla beslenirler. Toprak üstünde ya da sığ su içinde, koşarak ya da yürüyerek arada dik ya da baş öne eğik durarak beslenirler. Durmaları sırasında gagasını çamura batırmadan önce bacaklarından birini çamura saplayabilir.
Rusya’da halkalı solucanlar (Annelida) ve yumuşakçalarla beraber özellikle çekirgeler (Acrididae) önemli besin maddeleridir. Hindistan’da kışlayan bireyler, suda yaşayan böcekler, solucanlar, küçük tatlı su karidesleri (Amphipoda) ve yumuşakçalarla beslenirler.
Biyolojisi
Eşeysel olgunluğa 1 yaşında ulaşır;ama çoğu anca 3 yaşında kuluçkaya yatar.
Göçü
Eski Sovyetler Birliği’nde göçmen, Ortadoğu ‘da yerleşiktirler. Fakat halkalama eksikliğinden ve batıdaki kışlama alanlarındaki yetersiz gözlemlerden dolayı göç hareketleri ile ilgili bilgi kısıtlıdır.
Özbekistan’daki yuvalama alanlarından 29 Ağustos-26 Eylül tarihleri arasında ayrılmalarına rağmen kuşlar 1 ila 6 bireyden oluşan küçük gruplar halinde seyahat ettiklerinden göç pek fark edilmez. Küçük sayıdaki kuşlar, büyük ihtimalle her yıl olmasa bile, Gasan-Kuli (güney Hazar) ve Atrek nehrinin orta kesiminde olmak üzere Türkmenistan’ın güneybatı ucunda kışlarlar.
Göç edenler İran ve Afganistan’ı geçerler ve Eylül – Mart ayları arasında genellikle kuzeybatı Hindistan, Pakistan ve Belucistan’da (hatta birkaç tanesi Afganistan’da) kışlarlar. Sonbaharda ve ilkbaharda kullanılan karasal geçit Quetta Vadisi (Pakistan) ve kuzey Belucistan üzerindedir.
Daha kuzeyden göç edenlerin, kışı Irak ve güney İran’da geçiren bireylerin arasında olup olmadığı bilinmemektedir. Her ne kadar Ağustos ortasından sonra sadece birkaç tane olsa da, Kuzey İran’da Nisan başından Eylül başına kadar bulundukları tespit edilmiştir. Irak’taki bireyler yerleşiktir ancak kış aylarında sel altında kalan alanlardan uzaklara doğru bölgesel hareket ederler. Bazıları Irak’ın kuzeyinde kışlar, ancak Habbaniya ve Al Kut’da bulunan üreme alanlarını Kasım-Şubat ayları arasında terk ederler.
Büyük bir olasılıkla Hazar Denizinin doğusundan gelenleri de içeren batıdaki göç eden bireyler, kışı kuzeydoğu Afrika’da geçiriler. Türkiye’den Eylül ayında, en geç 24 Eylül, ayrılırlar; çok azı Akaba Körfezi yolunu kullanır. Olağandışı ya da rastlantısal Mısır’da Feyyum’da ve Nil deltasında (Kasım – Mart ayları arasında) nadir ya da rastlantısal kış ziyaretçileri tespit edilmiştir.
Afrika’daki ana kışlama bölgeleri Sudan’da bulunmaktadır. Ekim-Mart ayları arasında Nil nehrinin kollarının bulunduğu vadilerde ve Kızıldeniz kıyılarında da görülürler.
Hindistan ve Afrika’daki kışlama alanlarından Mart ayında ayrılırlar, ilkbaharda göç edenler Nisan ayında Afganistan’ı geçer ve Türkiye’ye ulaşırlar.
Popülasyonu
Irak sınırları içinde Fırat nehri boyunca bulunan bataklık alanlarda oldukça yaygın (1953).
Davranışları
Yerde dik durur. Uçuşta kuyruğunu aşan uzun bacakları, siyah el telekleri ve beyaz kol telekleriyle hemen tanınır, yavaş uçar.
Üreme döneminde uçarken akrobatik hareketler yapar. Kendine özgü, kelebeğinkine benzer bir uçuşu vardır. Yeri kazıyarak 3-4 yumurta bırakırlar.