Tweety
Moderatör
Tanımı
Uçuşta genel hatlarıyla kerkenez ve delice doğan arasındadır. Delice doğandan daha kısa kanatlı ve daha ince yapılıdır. Erkeği koyu gridir, uçuş telekleri üstten gümüş gibi parlar, paçaları ve kuyruk altı örtüleri kırmızıdır. Gagası göz derisi ve bacakları erkeğinde kırmızı, dişisinde turuncudur. Dişinin alt tarafı ve başı kirli turuncudur. Gencininki kahverengidir, alt tarafı kalın çizgilidir ve genç delice doğana benzer. Küçük, çevik, dar kanatlı ve uzun kuyruklu bir doğandır, hareket ve davranış bakımından delice doğana benzer, üreme bölgesinin çevresinde sıklıkla havada asılı kalır. Gençlerininkirli sarı tepe ve siyahımsı göz çevresi dışında kafaları beyazdır uçuşta belirir ve çizgili karınları ve kırçıllı sırtları vardır.
Habitatı
En çok Küçük Kerkenez'e benzer.Ancak üreme alanları Batı Palearktik'in daha fazla kuzeyli ve daha az batılı ılıman kıtasal sınırları içindedir.Çölleşmiş ve kuru topraklardan uzak durduğu kadar dağlık alanlar ve kapalı ormanlarda da yaşamaz.Sıkılıkla herçeşit, seyrekte olsa ağaçların bulunduğu ve özellikle böcek çeşitlerinin bol olduğu geniş düzlükleri seçer.Step ve ağaçlı stepler, nehir kıyılarının yakınında ki ağaçlandırılmış alanlar alanlar arasındaki çayırlar, geniş şekilde tarıma açılmış eski ormanlık alanlar ile yangınlarla açılmış alanlar, sulama yapılmış ya da kurumuş tarım alanları gibi yerlerdedir.Avrupa'da 300m.ler üzerine çıkmazken, Asya'da 1100m.ler hatta 1500m.lerde bile görülebilir.Yuva yapmak yerine üreme dönemi daha erken olan kargagillerin yaptıkları yuvaları kullanmak ya da yetişkin her türlü ağacın korunaklı olmayan en tepe alanları- taçlarında- yuvalayabilirler. Her türlü telin monte olduğu yükseklikler, Direkler ve yükseltiyi av lanmak için kullanır.
Üreme bölgesi ise Küçük Kerkenez'den arta kalan alanlar olsa da, kışladıkları Afrika'nın böcek istilası altındaki alanlarında avlanırken birbirlerinin bölgesine girmekten dolayı bir problem yaşamazlar.
Yayılışı
19 .ve 20. yy larla birlikte üreme alanları olan Fenno- Skandiya alanları ve Doğu ve Batı Avrupa'da sayıları düşüşte olmuştur.Güney-doğu alanları haricinde Rusya, tercih edilen bir üreme alanı olmuştur.
Aşırı ilaçlama sonucunda avlanan bnöcek cins ve sayılarında ki düşüş ve yaşam alanlarının daralması sayılarının düzenli azalmasında etken olmuştur.
Fransa, Almanya, İsveç, Estonya, Latviya, Letonya, Polonya, Avusturya, İspanya, İtalya, Bulgaristan, Belarus, Ukrayna, Türkiye, Ermanistan gibi ülkelerde görülür.
İç Anadolu, Akdeniz, Ege ve Marmara bölgeleride göç döneminde geniş alanlarda görülür, kışı Afrika`da geçirir.
Beslenme
Genellikle eklembacaklılarla beslenir, bazen küçük omurgalıları da yer. Avlanırken fırsatçıdır. Örümcekkuşu gibi bir dala tüneyip fırsatını bulunca avının üzerine çullanır. Yavruları bazen küçük omurgalılarla besler. Hava da uçan böcekleri avlaması yanında hava da asılı iken yerdeki avının yanına ya da tam üstüne inebilir.
Biyolojisi
Ağaçlı açık alanların gündüz yırtıcısıdır, çoğunlukla suya yakındır. Avlamadaki ayırıcı metodları, kerkenez tarafından paylaşılır. Ana avları, büyük böceklerdir ama aynı zamanda küçük memeliler ve kuşları da yiyebilirler. Bu doğan, kolonial bir üreyicidir, ekin kargası gibi kargaların yaşlı yuvalarını tekrar kullanırlar. 10 aylık ya da 1 yaşında üreyebilecek erginliğe ulaşır dişi yuvaya 2-4 yumurta bırakır, kuluçka süresi 28 gün, yavru süresi 28-32 gündür en yaşlı halkalı birey 11 yıl 10 ay yaşamıştır. Bir yaşındayken erkeğinin kırmızı boyun halkası değişken kızıl bir göğüsü ve karın lekesi vardır, bacakları genelde sarıya yakın renktedir.
Göçü
Göçmen bir kuş olup, Batı Palearktik'te yazları görülür.Tüm bir popülasyon Baltik' ten Moğolistan'a dek olan alanda ürer. Kışları Güney- Afrika'da, yarı kurak bölgeleriyle Angola, Namibya, Botswana ve Zimvabvededir. Hatta Zambia ve Güney Afrika'nın da bu ülkelerle bağlantılı bölgelerinde de görülürler.
Üreme ve kışlama alanları arasında ki göç geniş bir hat üzerinde ve dar alanlarda ki deniz geçişlerini içermez.Sonbahar göçü özellikle Doğu- Akdeniz'de yoğunlaşır.Pek çok Sibirya kuşunun göçü belirgin şekilde Kuzey 50. ve 60.derecelerde Batı'ya doğru, Hazar ve Karadeniz'in Kuzeyinden geçer.Ve diğer Avrupa kuşlarıyla birleşerek Güney'e Balkanlar, Batı-Türkiye, Kıbrıs üzerinden Mısır'a doğrudur.
Üreme alanlarından dönüş ise Ağustos'un ortası Rusya'dan başlasada, çoğunluk Eylül ayında göçer.Son bireyler Rusya'dan Ekim başı ve Avrupa'dansa Ekim ortaları ayrılırlar.Eylül ortası ve Ekim başı Akdeniz geçilmiş ve sonraki ay kışı geçirilecek bölgelere ulaşılmıştır.
Mart'ın başları geriye dönüş başlar.Akdenizi geçmek Nisan ve Matıs ortaları zaman aralığındadır.
Avrupa'ya ilk kuşlar Nisan başı, Rusya içlerine Nisan sonu, Mayıs başı; hatta çok daha Kuzey' de ki üreme alanlarına varmak ise Mayıs'ın orta ve sonlarını bulur.
Popülasyonu
Bulgaristan'da sayıları artsada, çeşitli dalgalanmalarla sayıları Romanya, Rusya, Belarus, Ukrayna, Moldova'da azalma göstermektedir.
Rusya ve Kazakistan : 20- 30 bin çift, Gürcistan : 10- 50 çift, Bulgaristan: 50-100 çift
Davranışları
Palearktik doğan türleri arasında diğer bireylerle en fazla sayıda görülenidir.Tüm yıl boyunca sosyalleşir.Sonbaharda, göç sırasında 5- 20 'li gruplar kadar neredeyse birkaç yüzlük göç grupları oluştururlar.İlk yaşını tatamladığı anda olgun ve üreyebilir hale gelir.Üreme döneminde her iki bireyin sorumluluk paylaşma dereceleri gerçekten çok yüksektir. Sadece Küçük Kerekenez bu türde ki kadar eşit derecede sorumluluk yüklenir. Diğer doğan türleri arasında bu iki tür daha eşitlikçidir.
Üreme dönemi kalabalık koloni kurma davranışı alanda yuva yapmaya müsait ortamla çok ilgilidir.Bir yatay dal üzerinde 9 yuva da neredeyse yanyana kalan hatta bir yuvada Alakarga ve yanında Aladoğan yuvası örneği bile bilinmektedir.
Kerekenez ve Küçük Kerkenez'de olduğu gibi üreme alanına varıldıktan sonraki ilk uygun havada Aladoğanlar gösteri uçuşlarını gerçekleştirirler. Grup üyeleri sabah ve öğle sonrası avlanmaları sonrası yükseklerde kanatları açık, hareketsiz dolanırlar ve ardından ağaçlar arasında bir dalga formunda, yere yakın birbirlerini kovalarlar.
Uçuşta genel hatlarıyla kerkenez ve delice doğan arasındadır. Delice doğandan daha kısa kanatlı ve daha ince yapılıdır. Erkeği koyu gridir, uçuş telekleri üstten gümüş gibi parlar, paçaları ve kuyruk altı örtüleri kırmızıdır. Gagası göz derisi ve bacakları erkeğinde kırmızı, dişisinde turuncudur. Dişinin alt tarafı ve başı kirli turuncudur. Gencininki kahverengidir, alt tarafı kalın çizgilidir ve genç delice doğana benzer. Küçük, çevik, dar kanatlı ve uzun kuyruklu bir doğandır, hareket ve davranış bakımından delice doğana benzer, üreme bölgesinin çevresinde sıklıkla havada asılı kalır. Gençlerininkirli sarı tepe ve siyahımsı göz çevresi dışında kafaları beyazdır uçuşta belirir ve çizgili karınları ve kırçıllı sırtları vardır.
Habitatı
En çok Küçük Kerkenez'e benzer.Ancak üreme alanları Batı Palearktik'in daha fazla kuzeyli ve daha az batılı ılıman kıtasal sınırları içindedir.Çölleşmiş ve kuru topraklardan uzak durduğu kadar dağlık alanlar ve kapalı ormanlarda da yaşamaz.Sıkılıkla herçeşit, seyrekte olsa ağaçların bulunduğu ve özellikle böcek çeşitlerinin bol olduğu geniş düzlükleri seçer.Step ve ağaçlı stepler, nehir kıyılarının yakınında ki ağaçlandırılmış alanlar alanlar arasındaki çayırlar, geniş şekilde tarıma açılmış eski ormanlık alanlar ile yangınlarla açılmış alanlar, sulama yapılmış ya da kurumuş tarım alanları gibi yerlerdedir.Avrupa'da 300m.ler üzerine çıkmazken, Asya'da 1100m.ler hatta 1500m.lerde bile görülebilir.Yuva yapmak yerine üreme dönemi daha erken olan kargagillerin yaptıkları yuvaları kullanmak ya da yetişkin her türlü ağacın korunaklı olmayan en tepe alanları- taçlarında- yuvalayabilirler. Her türlü telin monte olduğu yükseklikler, Direkler ve yükseltiyi av lanmak için kullanır.
Üreme bölgesi ise Küçük Kerkenez'den arta kalan alanlar olsa da, kışladıkları Afrika'nın böcek istilası altındaki alanlarında avlanırken birbirlerinin bölgesine girmekten dolayı bir problem yaşamazlar.
Yayılışı
19 .ve 20. yy larla birlikte üreme alanları olan Fenno- Skandiya alanları ve Doğu ve Batı Avrupa'da sayıları düşüşte olmuştur.Güney-doğu alanları haricinde Rusya, tercih edilen bir üreme alanı olmuştur.
Aşırı ilaçlama sonucunda avlanan bnöcek cins ve sayılarında ki düşüş ve yaşam alanlarının daralması sayılarının düzenli azalmasında etken olmuştur.
Fransa, Almanya, İsveç, Estonya, Latviya, Letonya, Polonya, Avusturya, İspanya, İtalya, Bulgaristan, Belarus, Ukrayna, Türkiye, Ermanistan gibi ülkelerde görülür.
İç Anadolu, Akdeniz, Ege ve Marmara bölgeleride göç döneminde geniş alanlarda görülür, kışı Afrika`da geçirir.
Beslenme
Genellikle eklembacaklılarla beslenir, bazen küçük omurgalıları da yer. Avlanırken fırsatçıdır. Örümcekkuşu gibi bir dala tüneyip fırsatını bulunca avının üzerine çullanır. Yavruları bazen küçük omurgalılarla besler. Hava da uçan böcekleri avlaması yanında hava da asılı iken yerdeki avının yanına ya da tam üstüne inebilir.
Biyolojisi
Ağaçlı açık alanların gündüz yırtıcısıdır, çoğunlukla suya yakındır. Avlamadaki ayırıcı metodları, kerkenez tarafından paylaşılır. Ana avları, büyük böceklerdir ama aynı zamanda küçük memeliler ve kuşları da yiyebilirler. Bu doğan, kolonial bir üreyicidir, ekin kargası gibi kargaların yaşlı yuvalarını tekrar kullanırlar. 10 aylık ya da 1 yaşında üreyebilecek erginliğe ulaşır dişi yuvaya 2-4 yumurta bırakır, kuluçka süresi 28 gün, yavru süresi 28-32 gündür en yaşlı halkalı birey 11 yıl 10 ay yaşamıştır. Bir yaşındayken erkeğinin kırmızı boyun halkası değişken kızıl bir göğüsü ve karın lekesi vardır, bacakları genelde sarıya yakın renktedir.
Göçü
Göçmen bir kuş olup, Batı Palearktik'te yazları görülür.Tüm bir popülasyon Baltik' ten Moğolistan'a dek olan alanda ürer. Kışları Güney- Afrika'da, yarı kurak bölgeleriyle Angola, Namibya, Botswana ve Zimvabvededir. Hatta Zambia ve Güney Afrika'nın da bu ülkelerle bağlantılı bölgelerinde de görülürler.
Üreme ve kışlama alanları arasında ki göç geniş bir hat üzerinde ve dar alanlarda ki deniz geçişlerini içermez.Sonbahar göçü özellikle Doğu- Akdeniz'de yoğunlaşır.Pek çok Sibirya kuşunun göçü belirgin şekilde Kuzey 50. ve 60.derecelerde Batı'ya doğru, Hazar ve Karadeniz'in Kuzeyinden geçer.Ve diğer Avrupa kuşlarıyla birleşerek Güney'e Balkanlar, Batı-Türkiye, Kıbrıs üzerinden Mısır'a doğrudur.
Üreme alanlarından dönüş ise Ağustos'un ortası Rusya'dan başlasada, çoğunluk Eylül ayında göçer.Son bireyler Rusya'dan Ekim başı ve Avrupa'dansa Ekim ortaları ayrılırlar.Eylül ortası ve Ekim başı Akdeniz geçilmiş ve sonraki ay kışı geçirilecek bölgelere ulaşılmıştır.
Mart'ın başları geriye dönüş başlar.Akdenizi geçmek Nisan ve Matıs ortaları zaman aralığındadır.
Avrupa'ya ilk kuşlar Nisan başı, Rusya içlerine Nisan sonu, Mayıs başı; hatta çok daha Kuzey' de ki üreme alanlarına varmak ise Mayıs'ın orta ve sonlarını bulur.
Popülasyonu
Bulgaristan'da sayıları artsada, çeşitli dalgalanmalarla sayıları Romanya, Rusya, Belarus, Ukrayna, Moldova'da azalma göstermektedir.
Rusya ve Kazakistan : 20- 30 bin çift, Gürcistan : 10- 50 çift, Bulgaristan: 50-100 çift
Davranışları
Palearktik doğan türleri arasında diğer bireylerle en fazla sayıda görülenidir.Tüm yıl boyunca sosyalleşir.Sonbaharda, göç sırasında 5- 20 'li gruplar kadar neredeyse birkaç yüzlük göç grupları oluştururlar.İlk yaşını tatamladığı anda olgun ve üreyebilir hale gelir.Üreme döneminde her iki bireyin sorumluluk paylaşma dereceleri gerçekten çok yüksektir. Sadece Küçük Kerekenez bu türde ki kadar eşit derecede sorumluluk yüklenir. Diğer doğan türleri arasında bu iki tür daha eşitlikçidir.
Üreme dönemi kalabalık koloni kurma davranışı alanda yuva yapmaya müsait ortamla çok ilgilidir.Bir yatay dal üzerinde 9 yuva da neredeyse yanyana kalan hatta bir yuvada Alakarga ve yanında Aladoğan yuvası örneği bile bilinmektedir.
Kerekenez ve Küçük Kerkenez'de olduğu gibi üreme alanına varıldıktan sonraki ilk uygun havada Aladoğanlar gösteri uçuşlarını gerçekleştirirler. Grup üyeleri sabah ve öğle sonrası avlanmaları sonrası yükseklerde kanatları açık, hareketsiz dolanırlar ve ardından ağaçlar arasında bir dalga formunda, yere yakın birbirlerini kovalarlar.
