Tweety
Moderatör
Onlar binlerce yıldır bizim en yakın arkadaşlarımız. Bizimle yaşıyor, bizimle çalışıyorlar ve hatta ailemizin bir parçası oluyorlar ancak bu yine de köpeklerin sözlerimizi ve duygularımızı anlayabilmesini sağlar mı? Köpek sahiplerinin aksini iddia etmesine rağmen, bilim insanları ve diğer uzmanlar uzun süredir bir köpeğin sahibinin ne dediğini anlamış göründüğünde, bunun yalnızca öğrenilmiş davranışla sahibinin köpeğe insan niteliklerini yansıtmasının bir birleşimi olduğuna inanıyordu. Ancak son zamanlarda yapılan çok sayıda çalışma ""köpekler insanları anlıyor mu?"" sorusunu tekrar gündeme getirdi.
Köpek Davranışları Araştırması İnsanlığın köpeklerle uzun süredir yakın bir ilişkisi olmasına rağmen, köpeklerin bir bilgiyi bilişsel olarak nasıl ele aldığı ve işlediğinin araştırılması oldukça yenidir. Emory Üniversitesinde nöroloji uzmanı olan Gregory Berns, How Dogs Love Us (Köpeklerin Bizi Sevme Biçimi) adlı kitabında, 1800'lerde bu alanda öncü olarak çalışma yapan Charles Darwin'i işaret ediyor. Darwin, ""İnsan ve Hayvanlarda Beden Dili"" adlı üçüncü bilimsel çalışmasında köpekler ve onların duygu ve beden dili ifadeleri hakkında çok şey yazdı. Phys.org, günümüzde modern anlamda yapılan ilk çalışma olarak 1990’larda Duke Üniversitesi’nde Evrimsel Antropoloji Profesörü Brian Hare’in ardından da Emory Üniversitesi’ndeki bir lisans öğrencisinin çalışmalarına işaret ediyor. Yine de 2000'li yıllara kadar bu alanda gerçek anlamda pek de çalışma yapıldı denemez. Bugünlerde, köpeklerin insanların sözcükleri, duyguları ve beden dilini düzenli olarak nasıl ifade ettiklerini anlamaları ve bunlara nasıl tepkiler verdiklerine dair yeni çalışmalar yapılıyor. Hatta bu çalışma alanı o kadar popüler hale geldi ki, Duke Üniversitesinde Dr. Hare gözetiminde Köpek Bilişsel Araştırmalar Merkezi olarak bilinen özel bir merkez kuruldu. Köpekler İnsanları Anlıyor mu? Peki bütün bu yeni araştırmalar neyi keşfetti? Köpekler bizi anlayabilir mi? Köpek sahipleri tarafından yapılan, köpeklerinin onları gerçekten anladığı konusundaki tüm ısrarlı iddialar kısmen de olsa doğru görünüyor.
Duyguları Anlamak
2004 yılında Science dergisinde Rico adlı Border Collie cinsi bir köpek hakkında yapılan bir çalışma yayınlandı. Rico, yeni kelimeleri "hızlı eşleştirme" konusundaki benzersiz yeteneğiyle bilim dünyasını şakına çevirdi. Hızlı eşleştirme, tek bir kez karşılaşma sonrasında bir kelimenin anlamı hakkında temel bir hipotez oluşturma yeteneğidir ve konuşmayı öğrenme yıllarında küçük çocuklar için ortak olan bir yetenektir. Riko, 200'den fazla farklı nesnenin ismini öğrendi ve ilk isimlerini öğrendikten dört hafta sonra isimlerini hatırlayarak tanımlayabildi. İngiltere'de Sussex Üniversitesi'ndeki araştırmacılar tarafından yapılan daha yakın tarihli bir çalışma, köpeklerin sadece konuşmamızdaki duygusal ipuçlarını anlamakla kalmadığını, aynı zamanda anlamlı kelimelerle anlamsız olanları ayırt edebildiklerini de ortaya çıkardı. Current Biology dergisinde yayınlanan 2014 tarihli bir çalışma, insanlar gibi köpeklerin de konuşmanın bu yönlerini ele alırken beynin farklı kısımlarını kullandıklarını gösterdi. Daha spesifik olarak, köpekler beynin sağ tarafında duygusal ipuçlarını ve sol taraftaysa kelimelerin anlamlarını düşünüyorlar.
Vücut Dilini Anlamak
2012 yılında PLOS ONE dergisinde yayınlanan bir araştırma, köpeklerin insanlara ait sosyal davranış ipuçlarını onlardan etkilenme noktasına kadar anlayabildiklerini ortaya koydu. Bu çalışmada, köpeklere farklı büyüklüklerde iki porsiyon mama verildi. Kendi başlarına olduklarında köpeklerin çoğunluğu doğal olarak daha büyük porsiyonlara yöneldi. Ancak insanlar ortama dahil olduğunda işler değişti. Bir insanın daha küçük porsiyona dönük pozitif reaksiyonunun, köpekleri küçük porsiyonların daha tercih edilebilir olduğuna ikna edebileceği göstermiştir. Current Biology dergisinde yayınlanan 2012 tarihli bir başka çalışmada Macar araştırmacılar, köpeklerin insanların zeka içeren iletişim biçimlerini yorumlama becerisini ele almıştır. Bu çalışmada, köpeklere aynı videonun iki farklı versiyonu gösterildi. İlk versiyonda, bakışlarını yakındaki bir mama kabına yönlendirmeden önce köpeğe bakarak sevecen bir tonla "Merhaba köpek!" diyen bir kadın göründü. Diğer versiyonda, tek fark kadının mama kabına bakmadan önce köpeğe sabit ve boş gözlerle bakması ve duygusuz bir ifadeyle konuşmasıydı. İlk versiyon gösterildiğinde köpekler kadına dikkat etti ve bakışlarını takip ettiler. Bu tepkiye dayanarak, araştırmacılar köpeklerin onlara doğrudan ifade edildiğinde ve bilgi aktarıldığında bunu anlama konusunda altı ila on iki aylık bir bebekle aynı bilişsel yeteneğe sahip olduklarını belirlediler. Bu, 1990'larda bir lisans öğrencisi olarak Emory'de köpekler ve sosyal ipuçlarıyla ilgili olarak kendi deneylerini yapmaya başlayan ve sonrasında Duke Üniversitesi Köpek Bilişsel Araştırmalar Merkezi'nin başına geçen Dr. Hare için bir sürpriz olmayabilir. Phys.org'a göre, Dr. Hare'in araştırması, köpeklerin en yakın kuzenlerimiz olan şempanzelerden ve hatta işaret edebilen, vücut yönü ve göz hareketleri gibi ince ipuçlarını takip edebilen insan çocuklarından daha iyi olduğunu ortaya koydu.
Duyguları Anlamak
Bu yılın başlarında, British Royal Society tarafından yayınlanan Biology Letters dergisinde yayınlanan bir araştırma, köpeklerin insan duygularını algılama ve anlama yeteneğine sahip olduğunu keşfetmelerini başlığa taşıdı. Birleşik Krallık'taki Lincoln Üniversitesi ve Brezilya'daki Sao Paulo Üniversitesi'nden araştırmacılar tarafından ortak yürütülen çalışma, köpeklerin olumlu ve olumsuz duygusal durumlara dair soyut zihinsel temsiller oluşturduğunu buldu. Bahsedilen çalışmada köpeklere mutlu veya öfkeli görünen insanlar ve diğer köpeklerin resimleri gösterildi. Resimlerin yanı sıra mutlu veya öfkeli/saldırgan sesler içeren kayıtlar dinletildi. Seslendirme kayıtları görüntüdeki duyguyla eşleştiğinde, köpekler görüntüdeki yüz ifadesini incelemek için çok daha uzun zaman harcadılar. Çalışmadaki araştırmacılardan biri olan, Lincoln Üniversitesi Psikoloji Bölümünden Dr. Ken Guo ScienceDaily'de görüşlerini, "Önceki çalışmalar köpeklerin insan duygularını yüz ifadeleri gibi ipuçlarından farklılaştırabildiklerini belirtiyordu ancak bu duygusal tanıma ile aynı şey değil" diyerek belirtti. Bununla birlikte, bu araştırmayı yürütenler iki farklı duyusal girdi kaynağını birleştirerek, köpeklerin aslında insanlara ait duyguları tanıma ve anlama konusunda bilişsel bir yeteneğe sahip olduğunu göstermiştir.
Köpekler Bizi Neden Anlayabiliyor?
Köpeklerin bizi bu kadar iyi anlayabilmesinin nedeni gizem olarak kalmaya devam etse de çoğu araştırmacı bunun evrimin ve zorunluluğun bir sonucu olduğunu düşünüyor. Köpekler ve insanlar binlerce yıldır yakın bir şekilde birlikte yaşıyor ve köpekler bütün bu süre boyunca kendi rahatları için diğer tüm türlere kıyasla insanlara daha bağımlı hale geldiler. Köpekler bazı belirgin bilişsel yetenekler temelinde üremeyi seçtikleri için selektif üreme de bu konuda bir rol oynamış olabilir. Her durumda, bizimle çok yakın yaşayan ve bize bağımlı olan bir türün zaman içinde bizi anlama ve bizimle iletişim kurma yeteneğini geliştirmiş olması kulağa mantıklı geliyor. Peki Bu Durum Siz ve Köpeğiniz İçin Ne İfade Ediyor? Artık köpeğinizin sadece sözlü ifadelerinizi ve emirlerinizi değil aynı zamanda duygusal ifadelerinizi de anlama kabiliyeti olduğunu öğrendiğinize göre, bu siz ve sevgili dostunuz için ne anlama geliyor? Öncelikle, köpeğinizin sadece ""otur"", ""kalk"" ve ""sallan"" komutlarından çok daha fazlasını öğrenebileceğinden emin olabilirsiniz. Köpekler, yukarıda bahsedilen ve yüzlerce kelimeyi öğrenen Riko veya daha yakın zamanda 1000'den fazla kelimeyi öğrenen Chaser örneğinde olduğu gibi inanılmaz bir yeteneğe sahiptir. Chaser'ın hızlı eşleştirme yeteneği inanılmaz ve kendisi bağlama uygun bir oyuncak seçebiliyor. Chaser'dan normal oyuncaklarının bulunduğu bir yığından adını bilmediği bir oyuncak bulması istenirse, tanımadığı oyuncaklardan birisinin o bilmediği adla eşleşmesi gerektiğini biliyor. Bu yetenek, köpeklerimizin ne kadar akıllı olduklarını kanıtlar nitelikte. Köpeklerin bilişsel yeteneklerinin anlaşılmasını sağlayan bir diğer şey ise sosyal sıralama yapabilme yetenekleridir. Zor bir gün geçirdiğinizde köpeğinizin size yakın durduğunu ve daha fazla sarılmaya çalıştığını hiç fark ettin mi? Bu aslında ""zor bir gün geçirdiğini biliyorum ve ihtiyaç duyduğunda senin için buradayım"" demenin bir yoludur. Köpeğiniz hakkında bu gerçeği bilmek, birbirinizin duygusal durumlarına nasıl tepki vereceğinizi öğrenmeye ve en zevkli ve en zorlu duygusal anları birlikte gerçek bir aile gibi paylaşarak ilişkinizi güçlendirmeye yardımcı olabilir. Köpekler bizi anlayabilir mi? Gerçekte birçok anlamda bunu yapabilirler. Yani bir daha ki sefere kendinizi köpeğinizle sohbet ederken ve sizi gerçekten dinliyor gibi göründüğünü düşünürken yakaladığınızda bunun tamamen hayal gücünüzden kaynaklanmadığından emin olabilirsiniz. Köpeğinizin her bir kelimeyi veya bunların arkasında yatan anlamın tamamını anlamamış olabilir, ancak köpeğiniz yine de sizi sandığınızdan daha iyi anlayabilir. Daha da önemlisi, köpeğiniz onu sevdiğinizi anlayabilir, bu yüzden ona bunu söylerken kendinizi aptalmış gibi hissetmenize gerek yok.
Köpek Davranışları Araştırması İnsanlığın köpeklerle uzun süredir yakın bir ilişkisi olmasına rağmen, köpeklerin bir bilgiyi bilişsel olarak nasıl ele aldığı ve işlediğinin araştırılması oldukça yenidir. Emory Üniversitesinde nöroloji uzmanı olan Gregory Berns, How Dogs Love Us (Köpeklerin Bizi Sevme Biçimi) adlı kitabında, 1800'lerde bu alanda öncü olarak çalışma yapan Charles Darwin'i işaret ediyor. Darwin, ""İnsan ve Hayvanlarda Beden Dili"" adlı üçüncü bilimsel çalışmasında köpekler ve onların duygu ve beden dili ifadeleri hakkında çok şey yazdı. Phys.org, günümüzde modern anlamda yapılan ilk çalışma olarak 1990’larda Duke Üniversitesi’nde Evrimsel Antropoloji Profesörü Brian Hare’in ardından da Emory Üniversitesi’ndeki bir lisans öğrencisinin çalışmalarına işaret ediyor. Yine de 2000'li yıllara kadar bu alanda gerçek anlamda pek de çalışma yapıldı denemez. Bugünlerde, köpeklerin insanların sözcükleri, duyguları ve beden dilini düzenli olarak nasıl ifade ettiklerini anlamaları ve bunlara nasıl tepkiler verdiklerine dair yeni çalışmalar yapılıyor. Hatta bu çalışma alanı o kadar popüler hale geldi ki, Duke Üniversitesinde Dr. Hare gözetiminde Köpek Bilişsel Araştırmalar Merkezi olarak bilinen özel bir merkez kuruldu. Köpekler İnsanları Anlıyor mu? Peki bütün bu yeni araştırmalar neyi keşfetti? Köpekler bizi anlayabilir mi? Köpek sahipleri tarafından yapılan, köpeklerinin onları gerçekten anladığı konusundaki tüm ısrarlı iddialar kısmen de olsa doğru görünüyor.
Duyguları Anlamak
2004 yılında Science dergisinde Rico adlı Border Collie cinsi bir köpek hakkında yapılan bir çalışma yayınlandı. Rico, yeni kelimeleri "hızlı eşleştirme" konusundaki benzersiz yeteneğiyle bilim dünyasını şakına çevirdi. Hızlı eşleştirme, tek bir kez karşılaşma sonrasında bir kelimenin anlamı hakkında temel bir hipotez oluşturma yeteneğidir ve konuşmayı öğrenme yıllarında küçük çocuklar için ortak olan bir yetenektir. Riko, 200'den fazla farklı nesnenin ismini öğrendi ve ilk isimlerini öğrendikten dört hafta sonra isimlerini hatırlayarak tanımlayabildi. İngiltere'de Sussex Üniversitesi'ndeki araştırmacılar tarafından yapılan daha yakın tarihli bir çalışma, köpeklerin sadece konuşmamızdaki duygusal ipuçlarını anlamakla kalmadığını, aynı zamanda anlamlı kelimelerle anlamsız olanları ayırt edebildiklerini de ortaya çıkardı. Current Biology dergisinde yayınlanan 2014 tarihli bir çalışma, insanlar gibi köpeklerin de konuşmanın bu yönlerini ele alırken beynin farklı kısımlarını kullandıklarını gösterdi. Daha spesifik olarak, köpekler beynin sağ tarafında duygusal ipuçlarını ve sol taraftaysa kelimelerin anlamlarını düşünüyorlar.
Vücut Dilini Anlamak
2012 yılında PLOS ONE dergisinde yayınlanan bir araştırma, köpeklerin insanlara ait sosyal davranış ipuçlarını onlardan etkilenme noktasına kadar anlayabildiklerini ortaya koydu. Bu çalışmada, köpeklere farklı büyüklüklerde iki porsiyon mama verildi. Kendi başlarına olduklarında köpeklerin çoğunluğu doğal olarak daha büyük porsiyonlara yöneldi. Ancak insanlar ortama dahil olduğunda işler değişti. Bir insanın daha küçük porsiyona dönük pozitif reaksiyonunun, köpekleri küçük porsiyonların daha tercih edilebilir olduğuna ikna edebileceği göstermiştir. Current Biology dergisinde yayınlanan 2012 tarihli bir başka çalışmada Macar araştırmacılar, köpeklerin insanların zeka içeren iletişim biçimlerini yorumlama becerisini ele almıştır. Bu çalışmada, köpeklere aynı videonun iki farklı versiyonu gösterildi. İlk versiyonda, bakışlarını yakındaki bir mama kabına yönlendirmeden önce köpeğe bakarak sevecen bir tonla "Merhaba köpek!" diyen bir kadın göründü. Diğer versiyonda, tek fark kadının mama kabına bakmadan önce köpeğe sabit ve boş gözlerle bakması ve duygusuz bir ifadeyle konuşmasıydı. İlk versiyon gösterildiğinde köpekler kadına dikkat etti ve bakışlarını takip ettiler. Bu tepkiye dayanarak, araştırmacılar köpeklerin onlara doğrudan ifade edildiğinde ve bilgi aktarıldığında bunu anlama konusunda altı ila on iki aylık bir bebekle aynı bilişsel yeteneğe sahip olduklarını belirlediler. Bu, 1990'larda bir lisans öğrencisi olarak Emory'de köpekler ve sosyal ipuçlarıyla ilgili olarak kendi deneylerini yapmaya başlayan ve sonrasında Duke Üniversitesi Köpek Bilişsel Araştırmalar Merkezi'nin başına geçen Dr. Hare için bir sürpriz olmayabilir. Phys.org'a göre, Dr. Hare'in araştırması, köpeklerin en yakın kuzenlerimiz olan şempanzelerden ve hatta işaret edebilen, vücut yönü ve göz hareketleri gibi ince ipuçlarını takip edebilen insan çocuklarından daha iyi olduğunu ortaya koydu.
Duyguları Anlamak
Bu yılın başlarında, British Royal Society tarafından yayınlanan Biology Letters dergisinde yayınlanan bir araştırma, köpeklerin insan duygularını algılama ve anlama yeteneğine sahip olduğunu keşfetmelerini başlığa taşıdı. Birleşik Krallık'taki Lincoln Üniversitesi ve Brezilya'daki Sao Paulo Üniversitesi'nden araştırmacılar tarafından ortak yürütülen çalışma, köpeklerin olumlu ve olumsuz duygusal durumlara dair soyut zihinsel temsiller oluşturduğunu buldu. Bahsedilen çalışmada köpeklere mutlu veya öfkeli görünen insanlar ve diğer köpeklerin resimleri gösterildi. Resimlerin yanı sıra mutlu veya öfkeli/saldırgan sesler içeren kayıtlar dinletildi. Seslendirme kayıtları görüntüdeki duyguyla eşleştiğinde, köpekler görüntüdeki yüz ifadesini incelemek için çok daha uzun zaman harcadılar. Çalışmadaki araştırmacılardan biri olan, Lincoln Üniversitesi Psikoloji Bölümünden Dr. Ken Guo ScienceDaily'de görüşlerini, "Önceki çalışmalar köpeklerin insan duygularını yüz ifadeleri gibi ipuçlarından farklılaştırabildiklerini belirtiyordu ancak bu duygusal tanıma ile aynı şey değil" diyerek belirtti. Bununla birlikte, bu araştırmayı yürütenler iki farklı duyusal girdi kaynağını birleştirerek, köpeklerin aslında insanlara ait duyguları tanıma ve anlama konusunda bilişsel bir yeteneğe sahip olduğunu göstermiştir.
Köpekler Bizi Neden Anlayabiliyor?
Köpeklerin bizi bu kadar iyi anlayabilmesinin nedeni gizem olarak kalmaya devam etse de çoğu araştırmacı bunun evrimin ve zorunluluğun bir sonucu olduğunu düşünüyor. Köpekler ve insanlar binlerce yıldır yakın bir şekilde birlikte yaşıyor ve köpekler bütün bu süre boyunca kendi rahatları için diğer tüm türlere kıyasla insanlara daha bağımlı hale geldiler. Köpekler bazı belirgin bilişsel yetenekler temelinde üremeyi seçtikleri için selektif üreme de bu konuda bir rol oynamış olabilir. Her durumda, bizimle çok yakın yaşayan ve bize bağımlı olan bir türün zaman içinde bizi anlama ve bizimle iletişim kurma yeteneğini geliştirmiş olması kulağa mantıklı geliyor. Peki Bu Durum Siz ve Köpeğiniz İçin Ne İfade Ediyor? Artık köpeğinizin sadece sözlü ifadelerinizi ve emirlerinizi değil aynı zamanda duygusal ifadelerinizi de anlama kabiliyeti olduğunu öğrendiğinize göre, bu siz ve sevgili dostunuz için ne anlama geliyor? Öncelikle, köpeğinizin sadece ""otur"", ""kalk"" ve ""sallan"" komutlarından çok daha fazlasını öğrenebileceğinden emin olabilirsiniz. Köpekler, yukarıda bahsedilen ve yüzlerce kelimeyi öğrenen Riko veya daha yakın zamanda 1000'den fazla kelimeyi öğrenen Chaser örneğinde olduğu gibi inanılmaz bir yeteneğe sahiptir. Chaser'ın hızlı eşleştirme yeteneği inanılmaz ve kendisi bağlama uygun bir oyuncak seçebiliyor. Chaser'dan normal oyuncaklarının bulunduğu bir yığından adını bilmediği bir oyuncak bulması istenirse, tanımadığı oyuncaklardan birisinin o bilmediği adla eşleşmesi gerektiğini biliyor. Bu yetenek, köpeklerimizin ne kadar akıllı olduklarını kanıtlar nitelikte. Köpeklerin bilişsel yeteneklerinin anlaşılmasını sağlayan bir diğer şey ise sosyal sıralama yapabilme yetenekleridir. Zor bir gün geçirdiğinizde köpeğinizin size yakın durduğunu ve daha fazla sarılmaya çalıştığını hiç fark ettin mi? Bu aslında ""zor bir gün geçirdiğini biliyorum ve ihtiyaç duyduğunda senin için buradayım"" demenin bir yoludur. Köpeğiniz hakkında bu gerçeği bilmek, birbirinizin duygusal durumlarına nasıl tepki vereceğinizi öğrenmeye ve en zevkli ve en zorlu duygusal anları birlikte gerçek bir aile gibi paylaşarak ilişkinizi güçlendirmeye yardımcı olabilir. Köpekler bizi anlayabilir mi? Gerçekte birçok anlamda bunu yapabilirler. Yani bir daha ki sefere kendinizi köpeğinizle sohbet ederken ve sizi gerçekten dinliyor gibi göründüğünü düşünürken yakaladığınızda bunun tamamen hayal gücünüzden kaynaklanmadığından emin olabilirsiniz. Köpeğinizin her bir kelimeyi veya bunların arkasında yatan anlamın tamamını anlamamış olabilir, ancak köpeğiniz yine de sizi sandığınızdan daha iyi anlayabilir. Daha da önemlisi, köpeğiniz onu sevdiğinizi anlayabilir, bu yüzden ona bunu söylerken kendinizi aptalmış gibi hissetmenize gerek yok.
